پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

فعالیتهای فرهنگی اگرچه از جنس هنر و احساس هستند ، اما برای اثرگذاری پایدار و عمیق، نیازمند برنامه ریزی دقیق، نقشه راه هوشمندانه و اجرای منسجم هستند. کار فرهنگی بدون نقشه، ممکن است پرانرژی و پرنگ جلوه کند اما بی ثمر باشد، یا حتی به تقویت جریانهای ضد فرهنگی بی انجامد
آنچه در این موضوع مهم است بخاطر هیجانی برنامه ریزی کردن برنامه های فرهنگی خیلی توجه خاصی به اثر بخشی آن نداشته و حتی ذائقه مخلطب را با توجه به موقیعت و زمان در نظر نمی گیریم ، بعضی وقتها بین حقیقت و واقیعت فاصله است آنچه در محیط های آموزشی و کتب درسی برای نسل نوجوان و جوان ترسیم می‌شود با محصولات فرهنگی تولید شده فاصله زیادی و باعث تضاد تفکری و حتی تصمیم گیری برای مخاطب نسبت به پذیرش موضوع خواهد شد .یکی از علل عمده این موضوعات عدم شناخت متولیان فرهنگی نسبت به شناخت این جایگاه و نشستن بدون تخصص در صندلی تصمیم گیری و انجام هزینه های هنگفت با توجیه کار فرهنگی عظیم است که اثرات آن را می توان در جامعه در کنش و واکنش های نسل z در عدم همراهی با متولیان فرهنگی بیان نمود .شاید در مثالی بتوان تعریف دو معلم را نمود که هر دو با رعایت آداب اسلامی درست البته یکی با داشتن دانش روز , جذبه و برنامه روز و فراگیر و پاسخگویی به سوالات و ابهامات باعث سرمایه گذاری و ایجاد جاذبه و حتی اآینده سازی و تغییر روش برای مخاطب می‌شود و دیگری در همان نقطه شروع می ماند و جاذبه اش زودگذر و هیجانی است .در طول تاریخ آنچه با نگاه عالمانه با برنامه ریزی و آینده نگری بود تاثیر آن را حتی پس سالها در جامعه خواهید دید مثل بسیج و مسجد.
چرا نقشه فرهنگی ضروری است؟
۱. هدفمندی → بدون شناخت دقیق نیازها و آسیبهای فرهنگی، فعالیتها ممکن است صرفاً نمایشی یا کم اثر و حتی مخرب باشند.
۲. مدیریت منابع → زمان، بودجه و نیروی انسانی خلاق و اثر گذار محدود است؛ برنامه ریزی از پراکنده کاری جلوگیری میکند.
۳. پاسخگویی به تهدیدها → در برابر تهاجم فرهنگی یا تحریف هویت، باید واکنش هوشمندانه داشت و نسبت به موضع طرح مسائله نمود.
۴. سنجش اثربخشی → بدون شاخصهای ارزیابی، نمیتوان فهمید آیا اقدامات به هدف رسیده اند یا نه البته معیار اثر بخشی زمان بر است و برای همین اگر خوب برنامه ریزی نشوند آینده جبران ناپذیری خواهیم داشت
اجزای یک نقشه فرهنگی اثرگذار:
- تحلیل وضعیت موجود (شناسایی نقاط قوت، ضعف، فرصتها و تهدیدهای فرهنگی جامعه و حتی جز تر شهر و محله )
- تعریف اهداف کلان و خرد (مثلاً تقویت هویت ملی در نسل جوان یا احیای هنرهای فراموش شده و نگاه به علاقه مخاطب و تعریف اثر )
- شناسایی مخاطبان (هر گروه سنی یا اجتماعی، نیازمند زبان فرهنگی خاص خود است)
- روشهای اجرا (استفاده از ابزارهای به روز و جذاب مثل فضای مجازی همراه با روشهای سنتی مثل جشنواره ها)
- زمانبندی و تقسیم مسئولیتها بین افراد و حتی استفاده از نسل نوجوان و جوان برای مشارکت
- سنجش نتایج (نظرسنجی، تحلیل آماری مشارکت مردم )
البته در برنامه ریزی فرهنگی این مهم هم مورد توجه قرار گیرد که برای جذب مخاطب هویت اصلی خود را فراموش نکنیم و توجه ویژه به فرهنگ ایرانی اسلامی خود داشته در در برنامه ریزی ها آن را محور تصمیم گیری های خود انجام دهیم .
فرهنگ، اگرچه ریشه در احساس و هویت دارد، اما مدیریت آن نیازمند عقلانیت، آینده نگری و روش مندی است. نقشه فرهنگی، سندی زنده است که باید با توجه به تغییرات جامعه به روزرسانی شود. تنها با این نگاه، میتوان از کار فرهنگی انتظار تحول اجتماعی داشت.
فرهنگ آزمون و خطا نیست و آن را نمیتوان به شانس سپرد؛ باید برای آن جنگید و حتی برای زنده نگه داشتن فرهنگ مثل شهادت از جان خود گذشت .
فرهنگ کلید واژه مهم همه عصرها می باشد که توسط متولیان آن عصرها یا به اوج خود می رسد یا به نابودی کشانده می‌شود
محمد صائبی کارشناس ارشد برنامه ریزی فرهنگی و روابط عمومی