پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

پدافند غیرعامل، مفهومی راهبردی است که امروز بیش از هر زمان دیگری در برابر تهدیدات طبیعی همچون زلزله، سیل و همچنین در برابر تهدیدات انسانی مانند جنگ و حملات سایبری اهمیت یافته است.
در مفهوم کلی پدافند غیر عامل یک رویکرد به معنای پیشگیری و کاهش آسیب‌ها بدون درگیر شدن مستقیم با عامل تهدید است. در این میان کارشناسان بر مدیریت بحران و پدافند غیرعامل تاکید دارند که در سطوح خرد، هر خانواده نخستین حلقه دفاعی در برابر تهدیدات به شمار می‌رود.در این راستا شناخت و آگاهی از خطرات احتمالی منطقه مسکونی (گسل زلزله، احتمال سیلاب، نزدیکی به مراکز حساس صنعتی یا نظامی) یک ضرورت است.تهیه کیف اضطراری شامل آب، غذا، دارو، چراغ‌قوه، مدارک مهم و لباس مناسب برای چند روز، کمترین کاری است که هر خانواده باید انجام دهد.یادگیری اصول خودامدادی و دگرامدادی، نحوه تخلیه اضطراری ساختمان و شرکت در مانورهای محله‌محور، آرامش و کارآمدی خانواده‌ها را در بحران‌ها تضمین می‌کند.
هوشیاری در برابر شایعات و اخبار جعلی در مواقع بحران، خود یکی از اصول مهم پدافند غیرعامل است تا نظم عمومی دچار اختلال نشود.
مسوولان چه وظایفی دارند؟
آنطور که در نظامنامه پدافند غیرعامل آمده است ؛ در سطح کلان، دستگاه‌های اجرایی و حاکمیتی موظفند پدافند غیرعامل را در طراحی، اجرا و نگهداری زیرساخت‌ها لحاظ کنند. این موضوع باید در سراسر کشور از جمله استان البرز و کلانشهر کرج به شکل جدی‌تری دنبال شود.اقدامات کلیدی شامل توزیع و پراکندگی عادلانه زیرساخت‌ها نظیر آب، برق، گاز، مراکز درمانی و انبارهای استراتژیک برای جلوگیری از آسیب‌پذیری در اثر حمله یا حادثه، ایجاد سامانه‌های جایگزین و خطوط پشتیبان ژنراتورها، منابع آبی جایگزین، شبکه‌های ارتباطی متنوع.اجرای مانورهای ترکیبی در سطح شهری و استانی برای هماهنگی میان دستگاه‌ها در سناریوهای بحران، آموزش مدیران و کارکنان کلیدی دستگاه‌های اجرایی برای تصمیم‌گیری سریع و موثر در زمان حادثه و در زمان جنگ، اجرای خاموشی‌های موضعی، محدودسازی تردد و ایمن‌سازی مراکز حساس لازمه پدافند غیر عامل است .
در زمان حادثه چه باید کرد؟
بنا به گفته برخی اساتید دانشگاه ، پدافند غیرعامل تنها به دوران «آرامش قبل از بحران» محدود نمی‌شود. در زمان وقوع حادثه طبیعی یا حمله نظامی ،اطلاع‌رسانی دقیق ، به‌موقع و رسمی توسط رسانه‌های معتبر و دستگاه‌های دولتی می‌تواند مانع از هرج و مرج شود.دکتر میر ابراهیم صدیق استاد دانشگاه آزاد اسلامی البرز می گوید: در زمان وقوع یک بحران و حادثه اجرای طرح‌های کنترل جمعیت مانند محدودیت تردد، هدایت مردم به نقاط امن و مدیریت صف‌های کالا و سوخت، وظیفه نهادهای انتظامی و مدیریت شهری است.وی، همکاری و آرامش مردم کلید اصلی موفقیت هر عملیات پدافند غیرعامل دانست و گفت : جمع‌بندی؛ ایمنی ما در گرو آمادگی ما پدافند غیرعامل یعنی پیش از آنکه حادثه ما را غافلگیر کند، ما غافلگیرش کنیم.این استاد دانشگاه گفت : از مقاوم‌سازی خانه‌ها و مغازه‌ها گرفته تا طراحی شهرهای هوشمند با رویکرد تاب‌آوری در بحران، از آموزش همسایه‌ها در کوچه و محله تا تشکیل ستادهای مدیریت بحران در شهرداری و استانداری؛ همه و همه زنجیره‌هایی هستند که ایمنی شهروندان را در روزهای سخت تضمین می‌کنند.
پدافند غیرعامل حلقه گمشده
رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای اسلامی کلانشهر کرج معتقد است که پدافند غیر عامل حلقه گمشده اجتماعی از جمله در کرج است که باید در کمترین زمان ممکن چهارچوب کاری آن تعیین و نیازهای ضروری آن را تامین کرد."علیرضا رحیمی " می افزاید : امروزه سازمان نظام مهندسی ساختمان و مدیریت شهری به عنوان ۲ رکن اصلی اجرای پدافند غیر عامل باید در کنار یکدیگر ملزومات و نیازهای این امر بدیهی را مشخص و مسیر را برای بهبود زیر ساخت ها فراهم کنند.وی تاکید کرد: در کلانشهرباید کارگروه مشترک سازمان نظام مهندسی ساختمان و مدیریت شهری تشکیل و در اسرع وقت اقدامات لازم برای در زمینه پدافند غیر عامل به وجود آوردند.رحیمی گفت : البته باید تمام دستگاههای اجرایی و خدمات رسان در محدوده شهری در کنار وظایف ذاتی خود بر مقوله پدافند غیر عامل متمرکز شوند.وی ادامه داد: موضوع ایمنی در سطح شهر به ویژه در زمان های بحران دارای درجه بالایی از اهمیت است که این مبحث در حوزه شهرسازی همکاری بین سازمان نظام مهندسی استان با مدیریت شهری نیاز است.وی بیان کرد:جزیره ای عمل کردن نظام مهندسی در بعضی مسائل حوزه شهرسازی کلانشهر کرج قابل قبول نیست این سازمان باید به عنوان یکی از بازوان مدیریت شهری با همفکری و هم افزایی برای خروج از این بحران قدم بردارد.رییس کمیسیون شهرسازی و معماری شورای شهرکرج افزود: اگر تعامل دو طرفه صورت گیرد بسیاری از موارد قابل حل خواهد شد و برای شهروندان رفاه و ایمنی بیشتری را به همراه خواهد داشت.رحیمی آموزش شهروندی در مواجهه با بحران ها را یکی از مولفه های اصلی تاب آوری شهری دانست و تاکید داشت:با تشکیل کارگروه مشترک می توان مکان های امن سطح شهر و همچنین محل های امن در ساختمانهای موجود شامل مسکونی، اداری ، تجاری را شناسایی و به شهروندان در مواقع بحران معرفی کرد.
ساختمان های غیر مقاوم پاشنه آشیل پدافند غیر عامل
رییس شورای اسلامی شهرستان کرج یکی از مهمترین مشکل در بحث پدافند غیر عامل را وجود بافت های فرسوده و ساختمان های غیر مقاوم از جمله در شهرستان کرج دانست و گفت : این موضوع سطح تاب آوری را در زمان حوادثی مانند زلزله ، سیل و جنگ پایین آورده است."علی قاسم پور " افزود: امروز در شهرستان کرج شاهد وجود تعداد زیادی ساختمان و بنای غیر مقاوم در بخش های مسکونی ، تجاری و اداری هستیم که میزان آسیب پذیری آنها بالا است .وی ادامه داد: مقاوم سازی و نوسازی بناهای غیر مقاوم از مواردی است که باید با جدیت آن را دنبال کرد چرا که در جریان حوادث اخیر شاهد آسیب پذیری بالای این بناها بودیم.استان البرز بیش از ۲ هزار هکتار بافت فرسوده دارد .
انتقال برخی مراکز به خارج از محدوده شهری
استاندار البرز نیز در نشستی خواستار انتقال برخی مراکز مانند انبار نفت و نیروگاه منتظر قائم شهرستان فردیس به خارج از بافت مسکونی شد.مجتبی عبداللهی گفت : جابه جایی این گونه تاسیسات و مراکز گام موثری در جهت کمک به پدافند غیر عامل است .