پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

آموزش مجازی یکی از میراث‌های به جا مانده از دوران تلخ کرونا است. این روزها اگرچه دیگر کرونا آموزش‌ را غیرحضوری نمی‌کند؛ اما تجربه به جا مانده از آن چند سال، باعث شده در مواقعی چون آلودگی هوا، مدارس غیرحضوری و آموزش در بستر اینترنت دنبال شود. اینترنتی که این روزها صدای خیلی‌ها را در آورده است.
آموزش مجازی اگرچه با خود مزیت‌هایی دارد؛ اما اکنون به دلیل ترافیک بالای حضور در تنها سامانه دولتی آموزشی یا همان شاد، کندی و قطعی اینترنت و عدم بارگذاری محتوای تصویری و حتی صدا و متن در زمان کلاس‌های آنلاین، مشکلاتی را در فرآیند این روش آموزشی به وجود آورد.در این زمینه فاطمه مهدیار رودسری کارشناس آموزش در گفت‌وگو با ایسنا با اشاره به مزایای آموزش مجازی اظهار کرد: یکی از مهمترین مزایای آموزش غیرحضوری مربوط به مباحث آموزشی است، در دوره‌های ابتدایی یکی از مواردی که باعث نارضایتی معلمان می‌شود این است که خانواده‌ها با روش درست و اصولی با دانش‌آموزان تمرین نمی‌کنند، بنابراین برگزاری کلاس‌های آنلاین می‌تواند قدم مهمی برای اینکه والدین روش تدریس اصولی و مد نظر معلم را ببینند و طبق آن کار کنند، باشد.
وی افزود: آموزش‌های مجازی می‌تواند امکان تکرار و تمرین را برای هر دانش‌آموز و بر اساس میزان یادگیری او فراهم کند. در کلاس درس معلم برای تکرار هر مبحث با یکسری محدودیت زمانی، بودجه‌بندی، میزان و سرعت یادگیری و تفاوت‌های فردی دانش آموزی مواجه است، به طوری که گاهی نیاز است برای بخشی از دانش‌آموزان چند بار یک درس را تکرار کند. فعالیت کلاس‌های مجازی این امکان را برای دانش‌آموزان فراهم می‌کند که چندبار مطلبی که کمتر متوجه شده‌اند را ببینند. مهدیار رودسری ادامه داد: اما مزیت دیگری که آموزش مجازی دارد به آموزگاران بر می‌گردد. آموزش مجازی و کلاس‌های آنلاین می‌تواند مهارت‌های آموزشی را به روز نگه دارد و آنها را با فناوری‌های جدید آشنا کرده و روش‌های تولید محتوا را بیاموزند و در آموزش خود استفاده کنند.
این آموزگار در ادامه بیان کرد: یعنی دائما سیستم آموزشی ما در ارتباط با فناوری و تولید محتوا است، چیزی که در طی این سال‌ها به شخصه تجربه کردم این بوده که معلمان تبادل تجربه بیشتری در کلاس‌های مجازی دارند و چیزی که در کلاس اجرا می‌کنند را از طریق فضای مجازی بیشتر با یکدیگر به اشتراک می‌گذارند و این کمک می‌کند که معلمان یکدیگر را توانمندتر کنند. از طرفی وقتی محتوا و فیلم آموزشی در گروه ثبت شده و می‌ماند، باعث می‌شود که اکثر آموزگاران بیشتر از سطح معمول در کلاس مجازی اطلاعات را بیان کرده و جذابیت تدریس را افزایش دهند.
مهدیار رودسری با اشاره به مشکلات آموزش مجازی گفت: اما با وجود مزیت‌های آموزش مجازی قطعا معضلات زیادی در رابطه با آن وجود دارد، به ویژه اینکه یک شیوه جدید و نوپا در کشور است و تازه در حال اجرای روش‌های آن هستیم. اما یکی از مهمترین معضلاتی که مدرسه و کادر آموزشی با آن درگیر هستند این است که مشارکت کافی از طرف دانش‌آموزان در کلاس مجازی انجام نمی‌شود. این نبود مشارکت می‌تواند به خاطر بی‌توجهی خانواده و یا عدم همکاری دانش‌آموزان با خانواده یا مسائل اینترنتی و ساختاری باشد. این نبود مشارکت و حضور فعال در روند کلاس، در پیشبرد درس دانش‌آموزان و ایجاد انگیزه در معلم بسیار تاثیرگذار است.وی افزود: مسئله دیگری هم که خیلی معمول بوده و آموزگاران با آن چالش دارند، این است که نظارت از طرف معلم روی فعالیت دانش‌آموزان کم می‌شود و این اعتبار شیوه‌های ارزشیابی در سیستم مجازی را کم می‌کند. علت این است که معلم در آموزش مجازی نمی‌تواند دقیقا تشخیص دهد که دانش‌آموز هر فعالیت را تا چه اندازه به صورت مستقل انجام داده ‌و یا چقدر از بقیه و چقدر از منابع مختلف استفاده کرده است.این کارشناس آموزش مطرح کرد: موضوع بعدی که چالش زیادی با آن داریم، این است که امکانات برای دانش‌آموزان و معلمان کمتر از چیزی است که نیاز داریم. کمبود این امکانات برای دانش‌آموزان بیشتر نبود گوشی‌های هوشمند، تبلت و ابزارهایی است که لازمه آموزش مجازی است. همچنین برای دانش‌آموزان ابتدایی والدین ممکن است کم یا بی ‌سواد بوده و این باعث می‌شود آنها نتوانند آن طور که باید در دوره مجازی فعالیت داشته باشند.وی ادامه داد: از طرفی آموزگاران هم با کمبود امکانات مواجه هستند به خصوص برای پایه‌های بالاتر برای دروس عملیاتی و رشته‌های هنرستانی و فنی و حرفه‌ای که عملا به وسیله نیاز دارند و در منزل به ندرت امکان‌پذیر است که بتوانند وسیله‌ای را جایگزین این ابزارها کنند. حتی پایه‌های پایین‌تر هم وسیله نیاز دارند و گاها در تدریس مجازی با مشکل مواجه می‌شوند.
چالش فراگیر قطع برق و کند شدن اینترنت
مهدیار رودسری با اشاره به مشکلات روزآموزش مجازی گفت: چالشی که فراگیر و سراسری است قطعی برق، کند شدن اینترنت و شاد است. ظرفیت‌های شاد باعث می‌شود که فیلم‌های ارسالی در حجم کم تهیه شود. از طرفی وجود مشکلات ساختاری است که می‌تواند آموزش را در بستر مجازی کُند کرده و حتی گاهی با توقف همراه کند. معمولا دانش‌آموز و آموزگاران وقتی می‌خواهند فیلمی را بارگذاری کنند یا با کندی سرعت، حجم زیاد و لزوم داشتن کیفیت محتواها مواجه هستند و شاد هم نمی‌تواند بارگذاری حجم بالا را پشتیبانی کند.
وی گفت: این موضوع باعث هدر رفتن زمان و طولانی شدن فرآیند آموزش مجازی می‌شود و این نتیجه را در پی دارد که اشتیاق معلم و دانش‌آموزان برای کلاس مجازی کم می‌شود. در نتیجه هم کیفیت آموزش و هم کیفیت یادگیری کمتر از حد انتظارمان محقق خواهد شد و همین طور فرآیند نظارت و ارزیابی سخت‌تر می‌شود. به خاطر این مشکلات معلمان باید انعطاف زمانی بیشتری برای فعالیت خود در نظر بگیرند.این آموزگار بیان کرد: از طرف دیگر این می‌تواند باعث شود که دانش‌آموزان مقداری آسان‌گیر شده و کم کاری‌هایی اتفاق بیفتد و یا حتی معلم مجبور باشد زمانی بیشتر از زمان کلاس مجازی را در اختیار گروه برای بررسی تکالیف قرار دهد و این باعث می‌شود با تداوم آموزش‌های مجازی معلم‌ها به فرسودگی و خستگی برسند و انگیزه‌شان را برای آموزش بهتر از دست بدهند.
معضل اطلاع‌رسانی تعطیلی مدارس
همچنین حیدر سمیرکرم فعال آموزشی در رابطه با فرآیند آموزش مجازی در گفت و گو با ایسنا افزود: اولا باید ببینیم دلایل تعطیلی مدارس، شکل‌گیری آموزش غیرحضوری چیست. مشخص است که اگر دلایل را بدانیم می‌توانیم برای روزهایی که با برگزاری کلاس‌های آنلاین مواجه می‌شویم، در تقویم آموزشی برنامه‌ریزی کرده و موارد مورد نیاز را لحاظ کنیم. به عنوان مثال در ۱۰ سال اخیر موضوع آلودگی هوا در آبان و آذر یک موضوع حاد بوده که به دنبال آن تعطیلی مراکز آموزشی و ادارات را به دنبال داشته است. همچنین بارش برف و برودت هوا زمان مشخصی دارد و وقتی افت فشار گاز مطرح و به تعطیلی انجامیده است که مجموعا ۱۰ روز بوده و مصادف با امتحانات ترم اول است.وی ادامه داد: اما به نظر می‌رسد اگر برنامه‌های حضوری را به این سمت و سو ببریم که تکلیف محور باشد، آموزش مجازی موثرتر خواهد بود. وقتی آموزگار طبق روال معمول برنامه کلاس حضوری دارد، اما در ساعات پایانی شب تعطیلی و غیرحضوری بودن بودن مدارس را اعلام می‌کنند، در این شرایط چند مشغله فکری و عملی به وجود می‌آید، از جمله اینکه کادر مدرسه باید اطلاع‌رسانی و کلاس‌بندی کنند، لینک بگذارند، ساعت آموزش آنلاین را مشخص کنند و با تمام کادر هماهنگ کنند. این یک فشاری را به کادر مدرسه وارد می‌کند.سمیر کرم بیان کرد: از طرفی وقتی آموزگار برای کلاس حضوری برنامه‌ریزی کرده است، در این شرایط باید تولید محتوا داشته باشد و در این مدت زمان کم نمی‌تواند برای تمام دروس به خصوص برخی که دروس تخصصی هستند، محتوای آموزشی تولید کند. ماحصل این داستان این است که کلاس‌های آموزشی آنلاینی را برگزار می‌کنیم که در آن آموزش شکل نمی‌گیرد.وی یادآور شد: این دو مشکل را هم در نظر داشته باشیم که سرعت اینترنت پایین است و اگر می‌خواهیم یک فایل صوتی یا تصویری را بارگذاری کنیم، با توجه به حجم بالای مخاطب و ترافیک شبکه عملا امکان‌پذیر نیست و یا با تاخیر و کندی زیادی انجام می‌شود که عملا وقت تعیین شده آموزشی از بین می‌رود.مدیرعامل مجمع خیرین حامی کودکان بازمانده از تحصیل گفت: بخش دیگری که امروز مزید بر علت شده است، موضوع قطعی برق است. وقتی برق در یک منطقه‌ای قطع می‌شود کلا جریان اینترنت هم قطع می‌شود و بعد از این رخدادها ما نگاه می‌کنیم و می‌بینیم یک کلاسی را برگزار کرده‌ایم که عملکرد آموزشی درون آن شکل نگرفته است و این موضوع باعث به‌هم‌ ریختگی و استرس دانش‌آموزان، والدین و کادر آموزشی می‌شود و در این فضاها تنش‌هایی را ایجاد می‌کند که می‌توان برای آن راه‌حل داشت.وی یادآور شد: به خاطر همین آموزش و پرورش بعد از تجاربی که در دوره کرونا به دست آورده است، باید به یک جمع‌بندی برسد. اگر این ناترازی‌ها هم روزی بر طرف شود، موضوع آلودگی هوا هم موضوعی است که امروزه یک برنامه‌ریزی بلندمدت نیاز دارد و پدیده‌های طبیعی مثل سیل، زلزله، برف، باران و برودت هوا مسائلی هستند که باید برای آن برنامه‌هایی داشته باشیم. اگر می‌خواهیم تقویم آموزشی طبق روال پیش برود باید سیستم آموزش مجازی را تکلیف محور کرده و اما نه به آن شکلی که در کلاس حضوری اتفاق می‌افتد. حداقل تجربه کرونا به ما نشان داده این موضوع امکان‌پذیر نیست و آسیب زیادی را به بدنه آموزش وارد می‌کند.وی اظهار کرد: البته آموزشی که در شرایط حضوری می‌توان انجام داد و از آن نتیجه گرفت، قطعا با همان کیفیت و کمیت در فضای آنلاین نمی‌شود انجام داد و به این خاطر است که شکل و فرم آن با توجه به رشد آگاهی و توانمندی نسل امروز هر روز از طرف دانش آموزان به چالش کشیده می‌شود.