پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

معاون پژوهش موسسه تحقیقات علوم دامی کشور با بیان اینکه تنوع ژنتیکی دامی ایران بالا است گفت: تاکنون60 توده دام بومی در سراسر کشور شناسایی شده است.
دکتر محمدحسین بنابازی افزود: هیچ کشوری همچون ایران تنوع ژنتیکی در گونه های دام سبک ندارد به طوریکه 28 توده گوسفند،16 توده بز، 6 توده گاو بومی، سه توده گاومیش، یک توده شتر دوکوهانه و هفت توده شتر تک کوهانه در کشور وجود دارد. وی گفت: با وجود اینکه توده های دام سبک کشور دارای صفات خاص متمایزی هستند لیکن کار ثبت آن ها به خوبی انجام نشده و به همین دلیل قابلیت اعلام آن در سطح جهانی وجود ندارد. بنابازی افزود: مجامع جهانی علوم دامی دارای شاخص های خاص ثبتی بوده که باید رعایت شود. وی اظهار داشت: طبق قانون نظام جامع دامپروری موسسه تحقیقات علوم دامی کشور و موسسه اصلاح نژاد دام وظیفه ثبت، پایش، گواهی، حفاظت و بهره برداری از بخش دامی کشور را بر عهده دارند. معاون پژوهش موسسه علوم دامی کشور ادامه داد: به همین منظور بر اساس دستور وزیر جهاد کشاورزی برای نخستین بار موسسه تحقیقات علوم دامی از سال گذشته اقدام به ثبت، پایش و رکوردگیری دام های بومی کشور کرده است. وی گفت: این کار تحقیقی به دلیل هزینه های بسیار زیاد برای توده هایی که در خطر انقراض هستند، شروع شد. این محقق بیان داشت: برای ثبت و پایش ذخایر ژنتیکی 40 پروژه در این موسسه تعریف شده است. وی اضافه کرد: پیش از این در سال 86 کتابی توسط موسسه علوم دامی کشور تالیف شد که دامنه ی پراکندگی و تنوع ذخایر ژنتیکی را معرفی کرد ولی این معرفی تحت تائید مجامع جهانی نیست. **تعدادی از توده های مرغ بومی و دام کشور در معرض خطر انقراض بناباز به نژادهای مرغ بومی کشور نیز اشاره کرد و افزود: در6 مرکز اصلاح نژاد مرغ بومی کشور کارهای اصلاح نژادی انجام می شود و یک سری توده های مرغ منحصر به فرد مثل گردن لخت بومی شمال کشور، نژاد خزر، بومی استان سیستان و بلوچستان و نژاد مرندی بومی استان آذربایجان از جمله توده های مرغ بومی هستند که در خطر انقراض هستند. وی اظهار داشت: همچنین توده های سنگسری و قره گل گوسفندی و توده های بز نجدی کردستان و بز عدنی در جنوب کشور در معرض انقراض قرار گرفته اند. وی ادامه داد: توده گاو سیستانی نیز در خطر انقراض است و توده گاو گلپایگانی هم از نظر شاخص های جهانی منقرض شده که تعداد معدودی از آن را می توان به صورت خالص پیدا کرد و گاو سرابی نیز در تهدید انقراض است. این محقق تصریح کرد: در توده های اسب هم اسب دره شوری تعداد بسیار اندکی وجود دارد و بعضی از تیره های اسب ترکمن نیز با این مشکل مواجه هستند ولی در گاو میش خیلی مشکل نداریم. وی گفت: تعدادی توده کل کوهی نیز در ایران رو به انقراض است.
حفاظت از ذخایر نیازمند بهره برداری است
بناباز افزود: حفاظت از ذخایر اگر نگهداری به صورت کلکسیون و موزه ای باشد بدون اینکه بهره وری بالایی داشته باشند فایده ای ندارد شعار ما اکنون بحث بهره برداری است. وی ادامه داد: یعنی اگر گاوی امکان بهره برداری دامدار را دارد خودبه خود حفظ می شود و نیاز به کار خاصی ندارد و بسیاری مواقع بهره وری تولید گوشت و شیر نیست و اگر بیشتر مواقع بر روی دام ها برندسازی صورت بگیرد و نشان گذاری محصولات خاص آن ها انجام شود خود به خود حفظ می شود . وی گفت: به طور مثال بر روی کرک بز رائینی یا موهر بز مرخز به قدری خاص است که اگر بر روی فرآوری محصولش سرمایه گذاری شود این توده ها به خودی خود حفظ می شوند. معاون پژوهش موسسه علوم دامی کشور اضافه کرد: بز مرخز در برخی از قسمت های ایران در حال انقراض هست در حالیکه در کردستان عراق رو به افزایش بوده زیرا در آن جا به دلیل مسایل فرهنگی از موهر این توده برای تولید لباس های محلی استفاده می شود. وی افزود: در کشور ما دیگر کسی زیاد به دنبال استفاده از لباس های محلی در مناطق کردنشین نیست به همین دلیل صنایع وابسته به موهر در حال تعطیلی بوده و این دام در خطر انقراض است. وی تصریح کرد: همچنین کرک بز رائینی کرمان دارای ارزش خاصی است زیرا هم سفید است که می توان آن را به هر رنگی درآورد و هم اینکه درصنایع هوایی برای صندلی های هواپیما استفاده فراوان دارد زیرا به محض آتش گرفتن کز می خورد و خود به خود خاموش می شود. بناباز اظهار داشت: همچنین این نوع کرک ها ضد عرق است که ویژگی های خاص خود را دارد. وی یکی از دلایل عدم تمایل بهره برداران به جمع آوری این محصولات را وجود دلالان دانست و گفت: این محصولات در کشور ما بازار مناسبی ندارد و برای فروش این محصولات در خارج از کشور باید پای دلالان به میان آید که دلالان این محصول را به قیمت بسیار پایین از بهره بردار خریداری کرده و سپس با قیمت بالایی در خارج از کشور به فروش می رسانند. این محقق بیان داشت: بهره برداری مناسب از این دام ها نیازمند یک زنجیره کامل از تولید کننده تا بازار است که باید تامین و تکمیل شود تا همه اعضای زنجیره به نحو مناسب سود ببرند. وی گفت: یکی از بخش های این زنجیره فراوری محصول است که در موسسه که متولی این کار هستیم خودش با کمبود نیروی انسانی مواجه است و فقط با دو نفر نیروی متخصص اینکار را انجام می دهیم. بناباز افزود: بیشتر توده ها بومی کشور از لحاظ ژنتیکی ظرفیت را دارند ولی کسی روی اصلاح نژاد آن ها کار نکرده است در حالیکه بعضی کشورها مثل فرانسه با اصلاح نژادی که زمان و هزینه زیادی می برد توانسته اند توده هایی را معرفی کنند که سراسر جهان خواستار و مشتری آن ها هستند. وی از جمله این توده ها را بز معروف سانن و آلپاین نام برد و اظهار داشت : در پروژه سنتز نژاد بز شیری که در موسسه انجام می شود پایه پدری را از آلپاین فرانسه و پایه مادری را از نژاد مهابادی گرفته ایم که نشان می دهد فرانسوی ها که این همه وقت و انرژی گذشته اند در حال ثمر دادن است. وی گفت: یکی از مشکلات کار اصلاح نژاد زمان بر بودن آن است و این زمانبری با تغییر مدیریت های مداوم همخوانی ندارد. موسسه تحقیقات علوم دامی کشور از سال 1313 با عنوان «بنگاه دامپروری حیدرآباد» در قریه حیدرآباد کرج فعالیت خود را آغاز کرد.