پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

هر یک از عناصر جوی به تنهایی می تواند بلایای مهمی مانند افزایش دما و گرمازدگی، سرعت های زیاد باد و وقوع توفان، بارش های تندری و وقوع تگرگ، تگرگ، یخبندان و سرمازدگی و ... را ایجاد کند.
اما بیشترین خسارات جانی و مالی بر اثر پدیده های جوی ترکیبی و خطرات ثانویه ناشی از آنها می باشد، مانند توفان، رعد و برق، خشکسالی ها، سیل، زلزله و آتش سوزی ایجاد می شود. از مهمترین مسائلی که در بروز بلاهای طبیعی نمود پیدا می کند، تأثیری است که حوادی بر شرایط طبیعی جامعه در قالب خسارات جانی و مالی می گذارند. بحران عموماً غیرقابل پیش بینی است، یعنی نمی توان پیش بینی کرد که کی و در کجا اتفاق می افتد. با توجه به اینکه اصولاً بحران ها بنا به ذات و معنای واقعی شان آثار مخربی دارند نیاز است، سیستمی پاسخگو جهت پیش بینی وقایع و رسیدن به راهکارهایی به منظور کاهش آثار بحران در ساختارهای کشوری دیده شود که این ساختار را در کشور تحت عنوان ستاد پیش بینی حوادث غیرمترقبه می شناسیم. از رسالت های مهم این ستاد سازماندهی و کاهش آثار و بلاهای طبیعی است. بحران ها یا بلایای طبیعی هر ساله خسارات عمده و جانی و مالی فراوانی به جوامع بشری وارد می سازد. به طوری که دهه 90 میلادی ، از سوی سازمان ملل متحد و سازمان هواشناسی جهانی دهه کاهش بلایای طبیعی و از تمامی ملل جهان برای دستیابی به این هدف دعوت به همکاری شد. بنابراین در استراتژی کاهش اثرات بلایای طبیعی تاکتیک یا راهکارها به سوی آگاه سازی عمومی و تأکید بر امر اطلاع رسانی به مردم در راستای اقدامات پیشگیرانه قبل از وقوع حوادث نابهنجار تغییر کرده است و این تغییر روش خود از اهداف اساسی برنامه کاهش اثرات بلایای طبیعی در دو دهه اخیر بوده است. فرایند پیش بینی و پیشگیری از وقوع بحران برخورد و مداخله در بحران و سالم سازی بعد از وقوع بحران را مدیریت بحران گویند. بلایای طبیعی اصولاً ماهیتی پیچیده دارند و خارج از کنترل انسان اتفاق می افتند. این در حالی است که نتیجه عملکرد عوامل انسانی می تواند نقش بسزایی در پیشگیری از حادثه بهتر و واکنش معقول و منطقی در مقابله با حادثه داشته باشد که این مهم نیز در گرو افزایش سطح دانش و آگاهی های عمومی دارد. کاهش خسارات ناشی از رویدادهای جوی اقلیمی با اجرای برنامه های بلندمدت و کوتاه مدت میسر می شود که اعلام خطر بهنگام نمونه ای از آن است. در این خصوص تاکید مسئولان و کارشناسان امر بر پیش آگاهی و پیشگیری مسائل در زمینه های متعددی که امکان بروز حادثه در بستر آن فراهم می شود، است. به زبانی گویاتر اینکه «پیشگیری بهتر از مبارزه و درمان است.» بی شک پیشگیری صدمات و خسارات جانی و اقتصادی ناشی از بروز حوادث غیرمترقبه که تحت تأثیر آن اثرات و بلایای طبیعی را برساند، بسیار حائز اهمیت است. در این راستا و به منظور تحقق این مهم نیازمند آگاهی و شناخت بسترهای جامعه، لایه های جمعیتی و ساختارهای فیزیکی که آحاد جامعه در آن اسکان یافته اند، می باشد. به طور مثال، حوادثی از قبیل زلزله و سیل در ساختارهای فیزیکی مختلف کشور به صورتی متفاوت نمود پیدا می کند که این امر ارتباط تنگاتنگی با آثار مخرب و به جامانده از حادثه دارد. از دیگر ضرورت هایی که هنگام وقوع حادثه باید به آن توجه ویژه شود، وجود امکانات لازم برای کمک رسانی به خسارت دیدگان و جلب مشارکت عمومی از طریق رسانه های گروهی است. در گام بعد نیز آنچه می تواند بر آثار بحران اثرگذار باشد به کارگیری روش های مقابله با پدیده های ثانویه و احتمال صدمات مجدد ناشی از حادثه، است که مهمترین روش برای مقابله با بلایای طبیعی، علمی نمودن و اجرای درست برنامه های مقابله از طریق برنامه ریزی های جامع منطقه ای، ملی و فراملی است. بر اساس آمارهای موجود در سطح بین الملل طی 27 سال گذشته 3/6 میلیون نفر بر اثر بلایای طبیعی جان باخته اند و بیش از سه میلیارد نفر آسیب دیده اند و بیش از 240 میلیارد دلار خسارت مالی وارد شده است. تقویت نیروی انسانی متخصص و گروه های پژوهشی کارشناسی به منظور مطالعه انواع بلاهای طبیعی با درک همه جانبه از کلیه روابط علت و معلولی موجود از اولویت هایی است که باید آن را در ساختار و سیستم مدیریت بحران به شکل مناسبی لحاظ کرد.
دکتر نادر ایزدبین، رئیس شورای اسلامی محمدشهر