پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

کاروانسرا و تپه تاریخی ینگی امام استان البرز یکی از مهمترین مجموعه های تاریخی کشور به شمار می رود که امسال با ثبت جهانی آن، مسیر جدیدی برای رونق گردشگری و اقتصادی این استان تعریف شده است.
بر اساس تحقیقات محلی ، ادبی و تاریخی "ینگی امام" یا "ینگه امام" در زبان آذری به معنای تازه و نو است که این نام به یک مجموعه تاریخی، مذهبی و یک روستا در شهرستان ساوجبلاغ استان البرز اطلاق می شود.در مجموع ینگی امام شامل یک تپه تاریخی مربوط به قرن چهارم هجری قمری با ارتفاع ۱۸ متر از سطح زمین، یک کاروانسرا مربوط به دوران صفویه و قاجاریه، بقعه متبرکه امامزاده هادی (ع) و یک روستا را شامل می شود که این مجموعه در شرق شهر هشتگرد استان البرز قرار گرفته است.بررسی های تاریخی بیانگر آن است که در ابتدا نام «ینگی امام» به بقعه متبرکه امامزاده هادی (ع) ، سپس به کاروانسرا و تپه تاریخی و ‌اکنون به روستای واقع در این محدوده اطلاق می‌شود.قرار گرفتن این مجموعه فرهنگی ، مذهبی و تاریخی در یک منطقه خوش آب و هوا موجب شده تا ینگی امام از گذشته ها تاکنون مورد توجه گردشگران و رهگذران قرار گیرد ضمن آنکه احداث کاروانسرای ینگی امام در زمان صفویه در مسیر جاده تاریخی ابریشم بیانگر اهمیت اقتصادی و گردشگری منطقه از دیرباز تاکنون بوده است.
کاووش های تاریخی در ینگی امام
اولین مرحله کاووش های باستان شناسی در تپه تاریخی ینگی امام مربوط به سال ۱۳۸۵ است که در جریان این کاووش ها تعدادی سفال متنوع لعاب دار مربوط به دوران صدر اسلام به دست آمد. کشف ۵۰ شئی مفرغی، میخ های چادر و داس های آهنی از دیگر آثار به دست آمده از این تپه است.سال ۱۳۸۷ دومین کاووش باستان شناسی در ضلع شرقی این تپه تاریخی با حضور ۶ کارشناس میراث فرهنگی کشور انجام شد و سطوح دیگری از یافته های تاریخی به دست آمد.تپه تاریخی ینگی در ۲۵ اسفندماه سال ۱۳۷۹ به شماره ۳۵۰۴ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید، همچنین در بخش مذهبی این مجموعه، بقعه متبرکه امامزاده هادی (ع ) وجود دارد که بنای آن مربوط به دوره صفوی - قاجاریه است ؛ این اثر در تاریخ ۲۸ دیماه ۱۳۷۹ با شمارهٔ ۲۹۶۵ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران ثبت شد.کاروانسرای ینگی امام نیز بخش دیگر این مجموعه به شمار می رود؛ همانطور که اشاره شد این بنا مربوط به دوران صفویه است و در مسیر جاده تاریخی ابریشم برای استراحت کاروان های تجاری و بازرگانی ساخته شده است.مجموعه کاروانسرای ینگی امام به وسعت سه هزار مترمربع ادارای اتاق های ویژه برای استراحت مسافران و رهگذران در طول تاریخ فعالیت خود بوده است.
تلاش هایی که برای مرمت و معرفی ینگی امام انجام گرفت
وزارت میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی در سال های اخیر اقدامات متعددی برای احیا و معرفی این مجموعه در سطح کشوری و جهانی انجام داد که در نتیجه این پیگیری ها سازمان فرهنگی یونسکو نیز برای کمک به مرمت کاروانسرای ینگی امام پا به عرصه مشارکت و همکاری گذاشت.در سال های اخیر سازمان فرهنگی یونسکو نیز کمک های مالی با هدف احیای کاروانسرای تاریخی ینگی امام در اختیار وزارت میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی قرار داد. در کنار این کمک ها ، اقدامات موثر و گسترده ای برای مرمت و بازسازی این کاروانسرا صورت گرفت .
ثبت جهانی و تدابیر گردشگری در ینگی امام
کاروانسرای ینگی امام شهرستان ساوجبلاغ مهرماه ۱۴۰۲ به‌ عنوان بیست و هفتمین اثر تاریخی و طبیعی ایران در یونسکو به ثبت جهانی رسید که برای رسیدن به این هدف تلاش های فراوانی برای شناساندن و معرفی این کاروانسرا توسط کارشناسان میراث فرهنگی البرز انجام شد ضمن آنکه کارشناسان یونسکو در چندین مرحله از این مجموعه دیدن کردند.
با توجه به اینکه این کاروانسرا از سالم‌ترین کاروانسراها با معماری خاص است در بازدیدهای کارشناسان یونسکو به عنوان یکی از کاروانسراهای شاخص مورد توجه قرار گرفت؛ اینک راه اندازی دفتر کارشناسان سازمان یونسکو در این کاروانسرا نیز پیش بینی شده است.
ثبت جهانی ینگی امام دستاوردی بزرگ برای البرز
به گفته رحیم خاکی مدیرکل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی استان البرز، ثبت جهانی ینگی امام دستاوردی بزرگ برای این استان است چرا که می توان از طریق آن ظرفیت‌های تاریخی و گردشگری البرز را به گردشگران داخلی و خارجی معرفی کرد.وی به اختصاص بخشی از مکان های تاریخی استان به محل عرضه صنایع دستی و دست ساخته های هنرمندان استان خبر داد و بیان کرد: اداره کل میراث فرهنگی البرز در کنار صیانت و مرمت آثار تاریخی، حمایت از صنایع دستی و رونق گردشگری را با جدیت دنبال می کند.
تبدیل کاروانسرا به هتل پنج ستاره با حفظ هویت تاریخی
پس از مرمت بخشی از بنای کاروانسرای تاریخی ینگی امام و ثبت جهانی آن ، اکنون اداره کل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی استان البرز به این باور رسیده که باید برای بهره مندی از مزیت های مجموعه فرهنگی ، تاریخی و مذهبی ینگی امام ظرفیت سازی اقتصادی و گردشگری صورت گیرد؛ اقدامی که به سرمایه های بخش خصوصی، ذوق و قریحه معماران ایرانی و مناظر و چشم اندازهای زیبای طبیعی و تاریخی محیط پیرامونی این مجموعه تکیه دارد تا بتواند به عنوان یک نماد برجسته، گردشگری خفته البرز را بیدار کند.
برهمین اساس صدور مجوز برای ساخت و راه اندازی هتل پنج ستاره گردشگری توسط اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری البرز در دستور کار قرار گرفت و اینک اقدامات موثر برای پیاده سازی نقشه ترسیمی آن از طریق مزایده و مشارکت پذیری به بوته عمل نزدیک شده است.مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان البرز می گوید: برای تعیین کاربری و انجام مراحل کارشناسی هتل پنج ستاره ینگی امام برگزاری مزایده مشارکت در قالب مرمت و احیای کامل کاروانسرای ینگی‌امام برنامه‌ریزی کردیم تا آن را به عنوان یک واحد اقامتی پنج ستاره به کمک صندوق توسعه و احیا بناهای تاریخی کشور وارد یک مرحله جدید کنیم.وی اظهار کرد: در مورد کاروانسرای ینگی امام باید گفت که اصل سازه بنا سرپاست و تبدیل این کاروانسرا به مجموعه تاریخی و اقامتی از دشواری مرمت آن می‌کاهد.خاکی به تاخیر در برگزاری مزایده برای واگذاری این بنا اشاره کرد و گفت: مدتی بحث ثبت جهانی این کاروانسرا در دستور کار قرار داشت و با مشورت‌های انجام شده با کارشناسان میراث فرهنگی و مسوولان وزارتخانه، مقرر شد که پس از ثبت جهانی این بنا، مزایده را برگزار کنیم.
مدیرکل میراث فرهنگی ، گردشگری و صنایع دستی استان البرز افزود: این کاروانسرا درنزدیکی سه هزارو۵۰۰ واحد تولیدی و صنعتی استان و درهمسایگی آزاد راه تهران - کرج - قزوین قرار دارد و از آنجایی که ما در استان البرز، نیازمند افزایش خدمات گردشگری به ویژه در حوزه اقامتگاه و هتل هستیم، این مجموعه با مدیریت درست و مناسب و انجام مرمت و احیا می‌تواند به عنوان یک قطب اقامتی راه‌اندازی شود.اکنون نیز عملیات مرمت این کاروانسرا در حال انجام است و قرار است با تبدیل آن به هتل پنج ستاره، بسیاری از گردشگران و مسافران عبوری با تغییر مسیر حرکت ، ساعات و لحظه هایی از اوقات خود را صرف تماشای آثار تاریخی ، فرهنگی و گردشگری البرز کنند.طبق گزارش های رسمی به رغم اینکه سالانه بیش از ۳۰۰ میلیون تردد خودرویی در جاده های البرز ثبت می شود اما سهم این استان از جذب گردشگران اندک است و ایران کوچک (البرز) به رغم مهاجرپذیری بالا اما تاکنون مقصد گردشگری شناخته نشده است.این استان دارای ۵۵۰ اثر تاریخی و طبیعی منحصربه فرد است که ۳۳۰ اثر آنها ثبت ملی شده است.