پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

نهاد خانواده به عنوان موثرترین نهاد در فرآیند جامعه پذیری کودکان و نوجوانان جایگاه ویژه ای دارد، به همین دلیل آموزش سواد رسانه ای را باید موضوعی ضروری و حتی حیاتی برای خانواده ها به خصوص در ایران اسلامی که دارای فرهنگ غنی اسلامی - انقلابی است، دانست.
حضور همه جانبه رسانه ها و نقش آنها در زندگی روزمره ما، محتوای پیام هایی که در طول روز در محیط کار، خانه، مهمانی دوستانه و... بین ما تبادل می شود، بی شک در شیوه سبک زندگی ما تاثیرگذار است. امروزه تلویزیون، شبکه های ماهواره ای، اینترنت، تلفن همراه و بازی های رایانه ای در کنار دیگر مولفه های فرهنگ مثل پوشاک، آشپزی ، آداب و رسوم و ... به اجزاء جدایی ناپذیر زندگی ما تبدیل شده و سبک زندگی ما را به شدت تحت تاثیر خود قرار داده است. بدون اغراق بخش بزرگی از اوقات فراغت افراد جامعه به خصوص کودکان، نوجوانان و جوانان در تعامل با انواع رسانه ها می گذرد، به گونه ای که گاهی حتی گرسنگی و تشنگی خود را فراموش کرده و ساعت ها وقت خود را در خانه با رسانه می گذرانند. همه ما کم و بیش بر اساس آنچه در این رسانه ها دیده یا خوانده ایم ، در مورد پدیده ها ، مسائل و محیط اجتماعی ، سیاسی و فرهنگی جامعه داوری یا تصمیم گیری می کنیم. در واقع ذهن ما از طریق رسانه ها در معرض دریافت انبوهی از اطلاعات قرار دارد ، اطلاعاتی که مدام تولید و باز تولید یا جایگزین اطلاعات قبلی ما می شود. در این میان ، کانال های ماهواره ای ، اینترنت و تلفن های همراه به دلیل سهولت ، بیشترین ضریب نفوذ و تاثیر گذاری را دارند. در این هیاهوی رسانه های گوناگون ، مخاطبی موفق خواهد بود که بتواند با آگاهی های ناشی از سواد رسانه ای ، در مواجه با پیام های متعدد رسانه ها رابطه خود و رسانه را مدیریت کند. کارشناسان سواد رسانه ای را به توانایی تحلیل و ارزیابی محتوای پیام های رسانه ای تعریف می کنند و می گویند رسانه می تواند شامل روزنامه ها ، محصولات سینمایی، برنامه های رادیویی و تلوزیونی ، اطلاعاتی که در شبکه های نت مبادله می شود و یا بازی های رایانه ای باشد. آنان معتقدند که امروزه هر شهروند باید از سواد رسانه ای برخوردار باشد تا از فضای رسانه ای که بر جامعه حاکم است به ویژه در اینترنت و شبکه های اجتماعی آسیب نبیند که این مهم نیاز به مدیریت دارد. مجری طرح آموزش راهنمایان سواد رسانه ای در کشور در گفت و گو با خبرنگار ایرنا، در این زمینه گفت: به دلیل نیاز جامعه در راستای گسترش سواد رسانه ای از سال 82 طرح آموزش راهنمایان سواد رسانه ای در ایران اسلامی آغاز شد که تاکنون 320 دوره دراستان های مختلف کشور با عنوان سواد رسانه ای برای مخاطبان مختلف برگزار شده است. حامد امامی اظهار کرد: در این دوره ها 8 هزار نفر تحت پوشش دوره های تخصصی آموزش سواد رسانه ای قرار گرفتند. وی از خانواده به عنوان نهادی مهم در جامعه اسلامی ایران که نقش مهمی در آموزش سبک زندگی و آموزه های دینی به فرزندان ایران زمین در کنار آموزش و پرورش دارد یاد کرد و افزود: در سال های اخیر با روند رو به رشد رسانه های جدید در جامعه روبرو شده ایم به همین دلیل هدف عمده آموزش سواد رسانه ای به خانواده ها این است که والدین به فرزندان خود شیوه مواجهه سالم و سودمند با انواع رسانه ها را آموزش دهند تا فرزندان آن ها در برابر پیام های رسانه ای مخاطبانی فعال و گزینشگر باشند. امامی با اشاره به ضریب نفوذ اینترنت و شبکه های اجتماعی در کشور خاطرنشان کرد: بخش عمده ای از جامعه ایرانی به طور مستمر ، هر شبانه روز با فضای مجازی در ارتباط یا تعامل قرار دارند که بخش عمده ای از کاربران خانگی اینترنت نیز نوجوانان و جوانان به شمار می آیند. وی گفت: نوجوانان و جوانان در خارج از خانه از جمله در آموزشگاه ها، کافی شاپ ها، نمایشگاه ها و بسیاری از فضاهای عمومی دیگر امکان استفاده از اینترنت را دارند لذا ضرورت دارد با آموزش سواد رسانه ای به کودک و نوجوان در فضای خانواده ، آسیب ها را به حداقل رساند. مجری طرح آموزش سواد رسانه ای در کشور یکی از دغدغه های والدین را امروزه در زمینه اینترنت و شبکه های اجتماعی دانست و یادآور شد: لازم است والدین در عصر حاضر به موضوع مهم و حیاتی سواد رسانه ای در کانون خانواده نگاه ویژه ای داشته باشند زیرا سبک زندگی در عصر رسانه با سبک زندگی در گذشته تفاوت دارد. امامی با اشاره به اینکه در بسیاری از خانه های امروزی ، ارتباط در فضای رسانه های جدید از قبیل اینترنت و گوشی های تلفن همراه به تدریج جایگزین بخش عمده ای از ارتباطات اعضای خانواده با یکدیگر شده است اما فرهنگ و دانش استفاده از فضای مجازی در خانواده ایرانی رشد پیدا نکرده است. وی یکی از بحث های رایج این روزها بین والدین و فرزندانشان را استفاده از رسانه های جدید همانند اینترنت و ابزارهای دستی به آن مثل لب تاپ، تبلت و ... ذکر کرد و خاطرنشان شد: شما نگران فرزند یا فرزندان هستید و اینترنت و شبکه های اجتماعی را دشمن فرضی خانواده خود می دانید ولی برای ارتقاء مهارت سواد رسانه ای در خانواده یک گام عملی و کارآمد بر نمی دارید.مجری طرح آموزش راهنمایان سواد رسانه ای در کشور مهارت سواد رسانه ای را به یک پازل تشبیه کرد که برای تکمیل آن باید همه تکه ها با مهارت در کنار هم قرار بگیرد تا پازل کامل شود چراکه که فقدان هر کدام از تکه های این پازل ، تصویری نامعلوم و مبهم را به دست می دهد.
وی افزود: ما والدین برای مدیریت فضای مجازی در خانه و پیشگیری از آسیب های اینترنت و شبکه های اجتماعی در خانواده همانند تکمیل یک پازل نیاز به مجهز شدن به مهارت سواد رسانه ای داریم .
امامی گفت: سواد رسانه ای سبب می شود تا مخاطب بداند که چه کسی پیام را ساخته است ؟، چرا این پیام ساخته شده است، هدف سازنده و ارسال کننده پیام چیست، چه کسی هزینه ساختن و ارائه پیام را تامین کرده ، چه کسی از ساختن و ارائه این پیام سود می برد، محتوای پیام درباره چیست و چه اطلاعات و ارزش هایی را بیان می کند، پیام رسانه چه بار سیاسی ، فرهنگی ، اقتصادی را همراه دارد و اعتبار و راستی عقیده یا واقعیتی که در پیام نمایش داده می شود چقدر است؟. وی یکی از سوالات مهمی را که امروزه والدین باید از حود بپرسند را 'من از اینترنت چه می دانم' عنوان کرد و یادآور شد: اینترنت یک شبکه جهانی است که شما را قادر می کند اطلاعات را به شکل های مختلف چون صدا، تصویر و فیلم تبادل کنید لذا پدر و مادر ها در عصر امروز باید به مهارت های رایانه ای از جمله اینترنت مسلط باشند تا به فرزندش بیاموزد که در عصر اطلاعات چگونه فکر کند، تصمیم بگیرد و درباره امور قضاوت کند. امامی گفت: اینترنت به ویژه شبکه های اجتماعی شکل های جدیدی از فضای اجتماعی را بوجود آورده اند که در زمان کودکی و نوجوانی والدین امروز وجود نداشته است بنابراین عمده پدران و مادران امروز درک و تجربه ای از این فضا ها را ندارند لذا با توجه به اینکه کودکان و نوجوانان امروز پیشرو در پر کردن فضاهای آنلاین هستند لازم است والدین به دنبال یادگیری مطالب آموزشی - یادگیری در زمینه اینترنت و شبکه های اجتماعی باشند . مجری طرح آموزش سواد رسانه ای در کشور بیان کرد: استفاده از اینترنت برای فرزند ما مثل استفاده از مداد و خودکار است که برای نوشتن استفاده می شود و والدین در این زمینه درباره مداد با فرزندشان حرف نمی زنند بنابراین بچه ها هم در زمینه رسانه با هم حرف نمی زنند بلکه درباره بازی کردن و یا ساختن برنامه مثل وب سایت در اینترنت با هم صحبت می کنند زیرا بچه های امروز نسل اینترنت هستند که جلوی رایانه رشد کرده اند ، همانگونه که شما پدر و مادرهای تان با تلویزیون بزرگ شده اید. امامی با اشاره به اینکه والدین امروزی کاری بزرگتر و دشوار تر از والدین خود پیش رو دارند خاطرنشان شد: خانواده امروز به یک خانواده باز تبدیل شده است و خانواده باز خانواده سازگاری است که یادگیرنده است. وی به والدین توصیه کرد برای داشتن یک خانواده باز پنج سر خط اصلی را که شامل داشتن یک دیدگاه خانوادگی، تعامل، مطابق شرایط رفتار کردن ، آگاهانه مدل خانواده را انتخاب کردن و مشارکت طلبی را فراموش نکنند. وی گفت:والدین باید با خطرات اینترنتی ، مدل پدر و مادری در عصر اینترنت، ، شیوه های سه گانه مواجهه والدین با فرزند رسانه ای ، چگونه فرزندمان شیوه خود انظباطی را در پیش بگیرند، توضیح دلایل خطرناک بودن اینترنت برای فرزندان آشنایی پیدا کنند تا بتوانند در هنگام استفاده فرزندانشان از فضای مجازی نقش والدین فعال و آگاه را که دارای سواد رسانه ای هستند را ایفا کنند. هانیه بحرینی از مدرسان سواد رسانه ای در طرح آموزش راهنمایان سواد رسانه ای در کشور نیز در این زمینه به ایرنا ضمن تاکید بر نقش دانش بعنوان یک عامل قدرت در کانون خانواده امروزی گفت: والدین امروز باید به دانش اینترنتی با زیر شاخه هایی مثل ایمیل، چت روم، فروم، وبلاگ ، سایت های اشتراک ، شبکه های اجتماعی، بازی های آنلاین و اثرات مثبت و آسیب های آن در جامعه و به ویژه نهاد خانواده آگاه باشد. وی مقررات گذاری پدر و مادرها در زمینه ارتباط فرزندان با فضای مجازی را ضروری دانست و اظهار کرد: رسانه های جدیدی مثل اینترنت صرفا نوعی ابزار تکنولوژی اند که نباید انتظار داشته باشیم پرستار بچه ما باشد یا به عنوان یک سرگرمی همیشگی برای آنها تلقی شود. وی با اشاره به اینکه والدین در استفاده مناسب از فضای مجازی باید الگوی فرزندان در خانه باشند یادآور شد: فرزند یا فرزندان خانواده نیز از شما الگو گرفته و مقرراتی را که در زمینه نحوه استفاده از اینترنت برای آنها تعیین کرده اید پذیرفته و اجرایی می کنند. مدرس آموزش راهنمایان سواد رسانه در کشور نظارت غیر مستقیم والدین بر روند سایت های مورد استفاده فرزندشان در اینترنت را نیز مهم دانست و بیان کرد: والدین در ارتباط با دنیای فضای مجازی همیشه سه استراژی که همان باز گذاشتن راه گفت و گو با فرزند، کمک در حفظ حریم شخصی فرزند و گسترش دادن مداوم استراتژی موجود می باشد را رعایت کنند. نحرینی گفت: والدین باید به فرزندانشان نکات حفظ امنیت را در شبکه های اجتماعی که شامل صحبت نکردن با غریبه ها، صحبت کردن با شما در مورد چیزهایی که در اینترنت باعث ناراحتی او شده، یکبار با هم نگاه کردن شبکه اجتماعی مورد علاقه اش ، ندادن رمز عبورش به دیگران بجز پدر و مادر و محترمانه برخورد کردن با دیگران در فضای مجازی را نیز یاد دهند. وی تاکید کرد: پدران و مادران قبل از اینکه ابزاری مرتبط با اینترنت را برای کودک و نوجوانشان بخرند ، نسبت به آن وسیله و ویژگی هایش شناخت کافی داشته باشند.