پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

اهمیت دو انتخابات هفتم اسفند به گونه ای است که کشورهای منطقه و جهان آن را در کانون توجه خود قرار داده اند و در این بین میزان مشارکت مردم در انتخابات بنا به تاکید کارشناسان سیاسی تاثیراتی در داخل، منطقه و جهان خواهد داشت.
گرچه همواره برگزاری انتخابات در ایران، مورد توجه همه تحلیلگران سیاسی و بین المللی قرار می گیرد، اما انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی و پنجمین دوره مجلس خبرگان رهبری که به طور همزمان در هفتم اسفند ماه برگزار می شود، با توجه به شرایط موجود از اهمیت مضاعفی برخوردار است. سه تن از اساتید دانشگاه و کارشناسان سیاسی با حضور در میزگرد تخصصی ایرنا مرکز البرز به تحلیل این شرایط پرداخته و الزمات حضور حداکثری مردم در این انتخابات را تشریح کردند. قربانعلی سبک تکین، عضو هیات علمی و استاد جامعه شناسی سیاسی دانشگاه خوارزمی گفت: انتخابات یک منطق در تاریخ سیاسی اجتماعی هر ملتی از جمله ایران است و به طور متوسط هر سال یک انتخابات در ایران برگزار شده است که انتخابات این دوره مجلس خبرگان و مجلس شورای اسلامی است. وی با اشاره به شرایط سیاسی موجود درایران و شرایط بین المللی در آستانه انتخابات، افزود: با توجه به شرایط پسابرجام و لغو تحریم ها و توجه مضاعف کشورها به ایران، جهانیان در انتظار این هستند که ببینند چه شرایط سیاسی و اجتماعی و اقتصادی پس از این تحول بزرگ در کشور ایجاد می شود تا با آن فاکتور مورد نظر خودشان که گفت و گوهای ایران با 1+5 بود را تحلیل کنند. وی اظهار داشت: گرچه همه دوره های انتخابات در ایران وضعیت خاص و حساسی داشته اند، اما این انتخابات حساسیت بیشتری از نگاه جهانیان دارد. این استاد دانشگاه گفت: اجرای خوب، باشکوه و با صحت و سلامت انتخابات تاثیر بسیاری در ادامه اقتدار نظام جمهوری اسلامی خواهد داشت. محمد پورقربان، استاد ارتباطات سیاسی مراکز علمی آموزشی دانشگاه علمی کاربردی استان البرز نیز در این باره گفت: ما بعد از انقلاب معمولا هرساله یک انتخابات را پشت سر گذاشته ایم و در این مدت مردم ما همیشه در صحنه و پای کار بوده اند، اما با توجه به شرایط بین المللی و منطقه ای و شرایط خاص داخلی می طلبد مردم حضور بیشتری داشته باشند و ما نیز باید روی حضور حداکثری مردم در انتخابات تاکید بیشتری داشته باشیم. وی افزود: مقام معظم رهبری معمولا قبل ازهر انتخاباتی فرمایشاتی دارند و در این دوره هم فرمایشات ایشان بیشتر حول حضور حداکثری است و در این دوره آنچنان بود که نسبت به این سال ها تاکیدات بیشتری دارند و حتی تاکید کرده اند که اگر کسی نظام را هم قبول ندارد، برای کشور خود پای صندوق بیاید.
وی اظهار داشت: سخنان مقام معظم رهبری بیانگر شرایط ویژه کشور در عرصه داخلی و خارجی است، با توجه به شرایط ژئوپولتیک و جغرافیای سیاسی کشور و وجود قومیت های مختلف، می طلبد همگرائی بیشتری پای صندوق های رای داشته باشیم. پورقربان گفت: وجود این قومیت ها و حضور آنان در عرصه مشارکت سیاسی بخصوص در نواحی مرزی کشور، هشداری به کشورهای دیگر و دشمنان انقلاب و نظام است که ما در مرزهای شرقی، جنوبی، غربی و شمال غربی همگرائی بیشتری داریم. وی افزود: حضور حداکثری در انتخابات و پای صندوق های رای و درصد اعلام شده خیلی در ادامه روند رو به جلوی انقلاب مهم است. استاد دانشگاه جامع علمی کاربردی البرز وضعیت منطقه ای ایران را وضعیتی بغرنج دانست و تصریح کرد: دراکثر کشورهای اطراف همچون سوریه و عراق بحران داریم و با توجه به مشکل ارتباطات سیاسی با عربستان، حضور حداکثری در این انتخابات منجر به جلوگیری از ورود بحران منطقه ای به کشورمان می شود. وی گفت: اگر در داخل کشور مشکل داشته و انسجام نداشته باشیم، به راحتی می توانند بحران های منطقه ای را وارد ایران کنند. پورقربان با اشاره به بحث برجام و لغو تحریم ها نیز اظهار داشت: هر چقدر بتوانیم در داخل انسجام و هماهنگی بیشتری داشته باشیم و پرشورتر پای انتخابات بیاییم قدرت چانه زنی ما در برجام و ادامه کار بیشتر خواهد شد و یک روند رو به رشدی را خواهیم داشت.
ضرورت توجه به نقش مجلس
سبک تکین استاد جامعه شناسی سیاسی دانشگاه خوارزمی نیز گفت: همیشه امام می فرمودند مجلس در راس امور است، پس ما باید ضرورت نقش مجلس را در جمهوری اسلامی وافکار عمومی تبیین کنیم و اهمیت شکل گیری مجلس قدرتمند و تاثیر آن در فرایند مسائل داخلی، منطقه ای و بین المللی را روشن کنیم. وی با اشاره به تاکید مقام معظم رهبری و مسئولان دولت بر روی اقتصاد مقاومتی، افزود: بخشی از مسائل مربوط به تحقق این موضوع به همراهی مجلس برمی گردد. عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی اصلی ترین وظیفه مجلس را قانون گذاری دانست و اظهار داشت: در جامعه دو نوع قانون داریم که یکسری قانون اساسی است که بر اساس حقوق وضع می شود و یکسری قوانین موضوعه است که آن را مجالس مقننه تصویب می کنند. وی ادامه داد: بنابراین بر اساس آن حقوق اساسی و قانون اساسی که مشخص شده مجلس باید قوانین کاربردی را در جهت اهداف و استراتژی هائی که پیش بینی شده برای امور کشور وضع کند و وضع چنین قوانینی هم باید بر اساس تخصص و کار کارشناسی باشد، لذا مجلس قدرتمند از آن به مجلس کارشناسی تعبیر می کنم که باید مجلسی تشکیل شود که دارای قدرت کارشناسی باشد. سبک تکین تاکید کرد: در این دوره ایجاب می کند که مجلسی از همه تخصص ها، اقشار، گروه ها و افکار با احراز صلاحیت های کارشناسی شده، ایجاد شود.
اهمیت مشارکت حداکثری مردم در انتخابات
وی ادامه داد: مشارکت در انتخابات یعنی راه باز کردن برای تمام صاحبان فکر و اقشار و گروه های مختلف که در نتیجه منافع ملی را تضمین و تامین می کند، یعنی باید مشارکت به گونه ای باشد که همه گروه ها، اقشار و صنف ها بتوانند در انتخابات شرکت کنند و راه برای آن ها باز باشد.
روح انتخاب گری در ملت ایران
رحیم خستو، عضو هیات علمی دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد استان البرز نیز در خصوص تحلیل شرایط داخلی و بین المللی و منطقه ای در آستانه انتخابات و اهمیت حضور حداکثری گفت: اصل انتخابات حائز اهمیت است و انسان موجودی انتخاب گر است و یکی از مولفه های دنیای مدرن و ماقبل مدرن این است که انسان مکلف است و با ورود به عصر مدرن است که افراد دارای حق می شوند و در چارچوب حق، انتخاب معنای بیشتری پیدامی کند. وی با اشاره به اینکه هر انتخابی یکسری منافع و مضاری دارد و ما روزانه در زندگی روزمره در حال انتخاب هستیم، افزود: هر انتخابی می تواند در سرنوشت ما موثر باشد، هر انتخابی در هر لحظه ای حساس است، چون برای آن هزینه پرداخت می کنیم و اگر انتخاب بد باشد از آن عذاب می کشیم و بالعکس. در انتخاب گری یک بحث اقتصادی نیز نهفته است یعنی دست به کنش زده و سود و زیان را در نظر می گیریم. وی اظهار داشت: وقتی در بحث سیاست وارد می شویم، افراد در هر انتخابی بخصوص در مجلس، نمایندگان خود را انتخاب می کنند و قرار است نمایندگان آن ها سخنگوی آنها و تامین کننده منافع شان باشند. خستو گفت: این منافع در بحث داخلی و خارجی فرق می کند، مردم باید پی ببرند که چه کنش گرانی را در عرصه سیاست انتخاب کنند یا بر خود بگمارند تا بر آن ها حکمرانی کنند. اگر این نمایندگی معنادار و مستقیم باشد و برگزیده افکار و گروه ها باشند، می توانند تامین کننده اهداف گروه انتخابگر هم باشند. وی با تاکید براینکه همه ما برای معاش، اقتصاد، فرهنگ، هویت و نوع حکمرانی انتخاب می کنیم، بیان داشت: اگر انتخاب خوب باشد، یعنی با انتخابی سرنوشتمان را به دست مجموعه ای می سپاریم که می تواند حیات و ممات ما را رقم بزند.
تاثیرات بین المللی انتخابات
وی انتخابات را از نگاه تاثیرات خارجی نیز بسیار مهم ارزیابی کرد و افزود: درارتباط بین حکومت ها، بعضی حکومت ها مشروعیت دارند، یعنی مقبول مردم هستند و مردم حکومت را جدای از خود نمی بینند و اگر حکمرانان نمایندگان واقعی مردم باشند، مردم در مواجهه با امور خارجی در کنار آن ها خواهند بود. عضو هیات علمی دانشگاه آزاد استان البرز تاکید کرد: هرچقدر یک حکومت پشتوانه داخلی بهتر و بیشتری داشته باشد دست بازتری در چانه زنی و گفت وگوها در عرصه خارجی خواهد داشت و می تواند تهدیدات را کاهش دهد. وی انتخاب را همیشه مهم دانست و گفت: در بهترین شرایط اقتصادی و امنیتی می توانید حکمرانانی برای خود انتخاب کنید که فضای داخلی و خارجی را به هم بریزد. خستو در پاسخ به سوالی در خصوص جایگاه مجلس در نظام جمهوری اسلامی و اینکه تاکنون آیا مجلس توانسته به این جایگاه در طراز نظام جمهوری اسلامی دست یابد، گفت: مردم دست به کنش می زنند و انتخاب می کنند و این کنش فقط رای دادن نیست، بلکه رای ندادن و حضور پیدانکردن در انتخابات هم یک کنش است، وقتی رای نمی دهیم یعنی یک رای به رقیب می دهیم. وی افزود: با نگاه به میزان شرکت مردم در انتخابات یک عده شرکت می کنند و یک عده نامزدهای خود را انتخاب می کنند، قدرت مجلس به قدرت جامعه و نهادهای اجتماعی و مدنی برمی گردد، اگر این ها قدرتمند باشند، انتخاب بهتری خواهند داشت. این استاد دانشگاه بیان داشت: قدرت امروز در دانش است و این دو تعارضی با هم ندارند، توانا بود هرکه دانا بود، آیا مردم بلد هستند انتخاب کنند یا هر روز به هر بهانه ای از پای صندوق های رای قهر می کنند و فکر می کنند با قهر کردن ناز یک عده را بخرند؟ وی گفت: انتخاب جای ناز نیست، باید به بافت سیاسی اجتماعی و نهادهای مدنی و نخبگان سیاسی توجه کنیم، در غیر این صورت شرایطی به وجود می آید که به نفع همه ما نیست.
حضور آراء و عقاید مختلف تضمین کننده مجلس قدرتمند
عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی استان البرز افزود: وقتی گروه ها و احزاب قدرتمند داشته باشیم، نماینده مورد نظر قدرت چانه زنی برای اهداف و تخصص های مختلف را خواهد داشت.
سبک تکین عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی نیز گفت: مجلس تخصصی به فرهنگ سیاسی مردم برمی گردد. مردم باید آنقدر فرهنگشان بالا باشد که اینگونه رای بدهند و سراغ قوم و قبیله و خویشاوندان نباشند. خستو با طرح مثالی عرصه انتخابات را همچون یک بازار دانست و گفت: در بازار کیفیت و قیمت تعیین کننده است و اعتباری که به وجود می آورد، کسی که بازار را نشناسد جنس نامرغوب به منزل می آورد، عرضه کنندگان فقط می توانند عرضه کنند.
سبک تکین نیز در این خصوص گفت: به قول انگلیسی ها من آنقدر ثروتمند نیستم که جنس ارزان بخرم، بنابراین نحوه انتخاب مردم به فرهنگ سیاسی آن ها برمی گردد.
پورقربان استاد علوم سیاسی دانشگاه علمی کاربردی استان البرز نیز در پاسخ به این سئوال به نقش نهادهای نظارتی اشاره کرد و گفت: چون کالا و بازار است و ممکن است کالای فاسد و تاریخ مصرف گذشته در بازار باشد و مردم ناآگاهانه آن کالا را بخرند، نهادهایی مثل تعزیرات و بهداشت داریم و در بعد سیاسی نیز شورای نگهبان باید کاندیداها را از این فیلترها بگذراند.
وی افزود: بخشی از فرهنگ سیاسی به احزاب برمی گردد، در کشور ما متاسفانه احزاب قدرتمند وجود ندارد، شخص با نفوذ در یک ائتلاف سهمیه آن را می گیرد و به راحتی نقش پیدا می کند، وارد بازار می شود و ذائقه مردم را عوض می کند. این استاد دانشگاه بیان داشت: اگر احزاب و گروه های سیاسی ما قدرتمند باشند. وقتی گروه های سیاسی یک پکیچ کامل از کارشناسان را برای مجلس معرفی کنند، انتخاب مردم را آسان تر می کنند. در حالیکه امروز اینگونه نیست و تنها آیتمی که مهم است مدرک تحصیلی، ارتباطات و پول است که خیلی راحت آنها را در معرض انتخاب مردم قرار می دهند.
ضرورت راهیابی افرادی متخصص و کارشناسان به مجلس
وی گفت: به مردم نباید زیاد گله کرد، مردم گاهی اوقات با رای ندادن و یا رای اشتباه دادن کنش نشان می دهند، به طور مثال مجری تلویزیون کاندیدا می شود و رای می آورد، در حالی که هیچ حرکت مثبتی برای مردم انجام نمی دهد. پورقربان افزود: مردم ما خیلی خوب تحلیل می کنند ولی ما به آن ها باید خوراک بدهیم و احزاب و گروه های سیاسی ما باید کارشناسی تر و تخصصی تر کار کنند تا مردم را به سمت این گروه ها بکشانند. سبک تکین عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی نیز گفت: مشارکت سیاسی بخصوص در انتخابات می تواند به دو گونه شکل گیرد، یکی توده ای است که معمولا جمهوری اسلامی اینگونه است که فراخوان می دهند و از مردم می خواهند که مشارکت داشته باشند، مثل جنگ و یکی هم مشارکت سازمان یافته است. وی افزود: مشارکت سازمان یافته تحت عنوان احزاب است که اگر احزاب شناسنامه دار و واقعی در کشور شکل بگیرد، می توانند کارکرد خیلی خوبی در انتخابات داشته باشند، یکی از کارکردهای احزاب آموزش سیاسی است. لزوم وجود احزاب و گروه های سیاسی که کارکردهای جهان پذیری و شکل پذیری سیاسی در کشور را داشته باشند، لازم است.
مردم تعیین کننده هستند
خستو استاد دانشگاه آزاد البرز با بازگشت به مثال خود درباره بازار، گفت: خود منطق بازار تنظیم کننده است، اگر این همه نظارت صورت گرفته در مجلس 40-50 نفر تائید صلاحیت نمی شوند، به دلیل مشکلات مالی. چرا رئیس جمهور منتقد است برای برآورده نشدن ایده آل هایش در مجلس. وی افزود: ذائقه مردم مرتب در حال عوض شدن است که درتمامی زندگی روزمره آنها تاثیر دارد، مردم در رقابت یاد می گیرند به کسی که کالای تاریخ مصرف گذشته دارد توجه نکنند، در این صورت این فرد آبرویش می رود، در رقابت نمی شود همیشه مشتری را فریب داد، بلکه فقط یکبار مشتری فریب می خورد، چه چیزی تبدیل به مارک و برند می شود؟ چرا به خاطر یک برند ده ها برابر گران تر می خریم که به خاطر جنس نیست، بلکه به خاطر پشتوانه آن است. وی اظهار داشت: احزاب چرا باید شکل بگیرد؟ مردم هنوز نمی دانند احزاب چیست و لزوم وجود آن را نمی دانند. حزب یک برند سیاسی است. حزب تشکیل می شود تا به قدرت برسد، نهادهای قدرت را در دست بگیرد و خواسته های کسانی را که از طرف آنان به نمایندگی می رسد را برآورده کند. خستو گفت: یک ملت را یک بار می شود فریب داد نه برای همه عمر، احزاب خود ساخته و موسمی، یکبار می توانند باشند، اگر نیستند چون اهمیتی ندارند.
ضرورت فعالیت احزاب و گروه های سیاسی
وی در خصوص کارکرد احزاب، بیان داشت: حزب در داخل خود رقابت به وجود می آورد و آنان که شایسته تر هستند، خودشان را در مراحل مختلف نشان می دهند و کسی که مسئولیتی در حزب پیدا می کند چون درداخل خود را نشان می دهد، فقط خودش نیست، اگر درست کار کند قبول و اگر نه طرد می شود. این استاد علوم سیاسی افزود: حزب کارکرد خاص سیاسی دارد، همانطور که تشکل ها و سمن های مردمی کارکرد اجتماعی دارند. وی گفت: جامعه به درکی می رسد که روی پشتوانه ها انتخاب می کند، امروز جریان اصولگرا یا اصلاح طلب است که شکل حزبی ندارد، ولی شکلی پیدا می کند که مردم روی آن فکر می کنند. خستو ادامه داد: امروز رگه هائی از توسعه سیاسی در مردم به وجود می آید که همان تفکر مردم بر روی جریان ها است، احزاب خودساخته یک شبه، در جریان های سیاسی هم اعتبار ندارد، به طوری که شاید یک فرد خوشنام باعث اعتبار یک جریان یا حزب هم شود.
مجلس قدرتمند و داشتن قوانین روزآمد
سبک تکین عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی گفت: قوانین باید براساس نیازهای روز تعیین شوند نه نیازهای گذشته، چون امروزه تحولات آنقدر سریع است که با یک چشم به هم زدن می توان دید وضعیت تغییر پیدا کرده است. وی با اشاره به گسترش و توسعه رسانه های جمعی افزود: بنابراین کسانی که انتخاب می شوند باید کارشناس باشند یا کارشناسانه انتخاب شوند تا از قوانین جدید مطلع باشند تا بتوانند قوانین جدید و به روزی را وضع کنند. سبک تکین، گفت: فرهنگ سیاسی اگر در جامعه بالا باشد نامزدها نیز نمی توانند شعارها و وعده های غیرعلمی ارایه کنند. مردم خود می دانند که وظیفه نماینده جاده درست کردن و پل ساختن نیست و خود نماینده نیز این ادعا را نمی تواند بکند.
خستو، عضو هیات علمی دانشگاه آزاد البرز نیز گفت: دانش سیاسی پیش بینی پذیر کردن تحولات است، اینکه بتوانیم رفتارها را بفهمیم و پیامدهای رفتارها را متوجه بشویم و اینکه یک انتخابات چه پیامدهائی دارد. وقتی سیاست نهادینه می شود یک نهاد سیاسی در حزب تبلور پیدا می کند، وقتی یک حزب می آید نمی تواند شعار برای رقیب بدهد چون حزب رقیب هم بازخواست می کند، لذا وعده ای نمی دهد که غیرقابل اجرا شدن باشد. وی اضافه کرد: در جامعه با سرمایه ها سرو کار داریم که سرمایه های مذهبی، اجتماعی، اقتصادی سیاسی است که حرفشان سند است، یک رجل سیاسی در تاریخ با واژه ها و کارکرد مثبتش یک رجل سیاسی می شود، وقتی یک جامعه ای مدام آشفته باشد، سرمایه ها به هم می ریزد و هرچیزی ضد خود را خواهد داشت. استاد دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه آزاد البرز گفت: نخبگان سیاسی و کنشگران سیاسی می توانند افراد سیاسی را تشخیص دهند، در حوزه اقتصاد کسانی که سالیان سال تلاش می کنند، کسی را که با رانت به بالا رسیده را بین آن ها را تشخیص می دهند. وی افزود: تصمیم گیری با رقابت معنا پیدا می کند که آن هم با حضور احزاب و سلیقه های مختلف تحقق می یابد که برای رسیدن به مصدر قدرت صورت می گیرد. وی تاکید کرد: مردم باید به آن ارتقا فرهنگ سیاسی رسیده باشند که از لحاظ شهروندی بدانند وظایفی دارند و از طرفی هم حقوقی برای آنان متصور است و برای رسیدن به حقوقشان باید مشارکت کنند و رای بدهند.
خستو نیز گفت: پذیرش اصل قدرت خیلی مهم است و دانش سیاسی سنتی و جدید با قدرت آغاز می شود و افراد وارد کنش می شوند تا قدرت بیشتری به دست بیاورند، قدرت جوهر و مرکز سیاست است، جنگ ها همه بر سر قدرت بوده است یا می جنگیم و یا بازی سیاسی را برای رسیدن به قدرت انجام می دهیم. وی افزود: درعصر مدرن برای رسیدن به قدرت قواعدی تعبیه شده همچون رقابت، نظر مردم و مشارکت در قدرت از صندوق رای می آید. وی گفت: در جامعه ما انتخاب مهم است، ما باید با منطق دیگری آن را ببینیم، در ایران افراد انتخاب کننده هستند نه گروه ها و نهادها و رویه ها، پس در انتخاب افراد باید دقیق باشیم.