پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

در حالیکه استان البرز افتخار میزبانی از تمام اقوام ایرانی با تمامی گویش ها و فرهنگ ها را دارد اما تاکنون به این ظرفیت بالقوه فرهنگی با کم مهری فراوان نگریسته شده است. از سوی دیگر سایر داشته های تاریخی و فرهنگی استان نیز دست خوش بی توجهی هاست، تا آنجا که با وجود آثار تاریخی و محلات با قدمت فراوان خبری حتی از یک تابلوی راهنما و شناسنامه این اماکن در کرج نیست.
هویت و شناسنامه هر شهر و دیاری چیزی نیست جز مجموعه ای از داشته ها و نداشته های آن، تاریخش، هنرش، صنعت و مدنیتش که در لفافی از فرهنگ و مذهب و اقلیم آن منطقه پوشش یافته رشد می کند یا بر زمین می خورد. رشد و بالندگی هر دیاری مثلث متوازی الاضلاعی است که اگر هر یک از اضلاع آن مفقود شود بحران و فقر و افسردگی و عقب ماندگی را به بار خواهد آورد. داشته های اقتصادی و استقلال نسبی صنعتی و بومی، فرهنگ و هنر بومی و ریشه دار که منتج به وحدت و همدلی ساکنان اقلیم است و بالاخره ضلع سوم مدیریتی برنامه ریزی شده و هدفمند. این گزارش به ضلع دوم این مثلث می پردازد که قلب رشد و تعالی هر منطقه است. بدیهی است وقتی هویت فرهنگی مذهبی سنتی و آیینی رنگ ببازد و اصالت خود را از دست بدهد شهرهرتی پدید خواهد آمد که چنان درخت خشکیده از درون خواهد پوسید و امید پیشرفت و نشاط و توسعه در آن توهمی بیش نیست. موضوع فرهنگ و هنر بومی خود دنیایی از بایدها و شایدهاست و مسایل و مشکلات خاص خود را داشته و در عین حال زیر مجموعه های بسیاری دارد که بررسی آن دیدگاه کارشناسان مجرب را می طلبد. فرهنگ مجموعه آمیخته و پیچیده و نظام یافته ای از دانسته ها و شناخت ها، هنرها، باورها و آئین ها، حقوق، آداب و رسوم ومنشاء خوبی ها ست که انسان از جامعه خویش کسب کرده است. در کلان شهری چون کرج و استان گسترده ای از فرهنگ ها و باورها چونان البرز حساسیت امر صد چندان می شود؛ چرا که نیرویی بسیار قوی، دانا و مدبر نیاز است تا درعین یک دست سازی و وحدت ساکنان اقلیم از پس حفظ هویت هر قوم نیز برآید. متاسفانه فامیل سالاری و قوم گرایی از آفت های رایج سازمان های کشوری است که استان البرز نیز از آن بی بهره نمانده است!
جای خالی جشنواره های آیینی و موسیقی اقوام در البرز
از جمله راهکارهای ایجاد فرهنگ متحد و آشتی و تلفیق آنها می توان به برگزاری جشنواره های آیینی، برپایی نمایشگاه های صنایع دستی، اجرای نمایشهای سنتی آیینی، نمایشگاه های کتاب اقوام، جشنواره موسیقی قومی اشاره کرد که علی رغم بضاعت بالای موجود در استان تاکنون حرکت پویا و بارزی مشاهده نکرده ایم. صنایع دستی غنی استان نشان از فرهنگ هزاران ساله آن داشته که می تواند علاوه بر درآمد زایی و ایجاد اشتغال هویت و هنر استان را معرفی کند که متاسفانه به دلیل عدم مدیریت هدفمند از هم قطاران خود در دیگر استان ها عقب مانده است. مینیاتور، حکاکی روی چوب و فلز، سفال وگلیم و جاجیم، معرق، مجسمه سازی و آهنگری از جمله هنرهای رایج استان البرز هستند که متاسفانه هیچ کس خبری از آن ندارد و برای خرید صنایع دستی هیچ کس نامی از البرز نخواهد برد. یزدی ها و زنجانی ها و خوزستانی ها و کردها و لرها ...مهاجران دیرینه استان البرزند با فرهنگی غنی و تاریخی کهن که چون اقوام دیگر سالهاست در کنار مردم کرج زندگی می کنند اما هرگز شاهد جشنواره های دوستی یا مراسم تلفیقی این اقوام با یکدیگر نبوده ایم چرا؟ پاسخ روشن است چون لزومی به وحدت و یک دست سازی و قوام فرهنگی دیده نشده است و این یکی از دهها آفت گران سنگی است که به بحران هویت و بی نظمی و از هم گسیختگی البرز دامن زده است و از درو دیوار و معماری و روحیات مردم هویداست. ترکیب عجیب و متنوع قومیت های ساکن کرج به گونه است که می تواند یکی دیگر از ابزارهای رشد فرهنگی و گردشگری استان را فراهم آورد.
فارسی‌زبانان
۴۸٫۳٪
ترک
۳۴٫۲٪
کرد
۷٫۲٪
شمالی
۵٪
لر
۴٫۱٪
عرب
۰٫۹٪
سایر
با یک نگاه به ترکیب فوق می توان تصور کرد برپایی جشنواره های قومی و معرفی فرهنگ و لباس و خوراک و صنایع دستی و موسیقی این اقوام تا چه حد می تواند جذاب و درآمد زا باشد حال آنکه تاکنون حتی یک جشنواره موفق در این استان برگزار نشده و تجربیات اندک سابق نیز با تبدیل شدن به یک بازارچه بی هویت و مدیریت نشده با شکست مادی و معنوی مواجه شده و پایانی جز دلزدگی نداشته اند. بناهای قدیمی و پلها، خانه های قدیمی و حمام ها، کوچه باغها و روستاهای تاریخی در حال تخریب و مورد هجمه ساخت و ساز های بی رحمانه سود جویان از یک سو و عدم حمایت و مرمت و معرفی از سوی متولیان امر نیز مزید برعلت شده است. تعمیرات غیر اصولی و غیر کارشناسانه و کاربری های غیر اصولی از معدود آثار پیش چشم نیز آنقدر نا امید کننده است که جایی برای گفتگو باقی نمی گذارد .
تابلوهای راهنمایی شهری از تاریخ شهر غافلند
تابلوهای راهنمای شهری هیچ کدام شما را به سوی تاریخ این شهر هدایت نمی کنند و هیچ تابلوی راهنمایی تاریخچه محله و باغ و بنایی را که در آن ایستاده ای بازگو نمی کند. کسی نمی داند یا اگر هم بخواهد راهنمایی وجود ندارد به او بگوید رودخانه کرج، پل کرج، حمام مصباح، محله حصار و چنار کهن و کوچه اصفهانی ها که نابود شد و کبوتر خانه و ...از چه گذر تاریخی عبور کرده اند تا به اینجا رسیده اند و چند ساله اند و چه قصه هایی در دل پیرزنان و پیر مردان این کوی برزن دفن شد تا کرج تبدیل به شهری بد قواره و آهنین شود و یادگار باغ فاتح را پارک تنیس بخوانند و کسی از خودش نپرسد که چرا در دل هر روستای کرج بالا شهری سبز شد تاخاطرات کهن را به فراموشی بسپارد. تنها وجود دوازده قلعه دراین استان کفایت می کند تا به ما بفهماند چه تاریخ پرهیجان و قابل تاملی براین بوم و بر گذشته است . تپه ازبکی و تله اسکی و مراد آب و...
رشد ناموزون شهر تفیکیک مناطق قدیمی و جدید را دشوار کرده است
به عنوان مثال نظام شهر سازی کرج آنقدر عجیب و بی سر و سامان است که نه تنها گردشگر که ساکنان قدیمی هم به راحتی نمی توانند محله های قدیم و جدید را از یک دیگر تفکیک نمایند. زیرا جواد آباد در دل جهانشهر است و تپه مرادآب در دل عظیمیه، ورگرد دردل گوهردشت و کاخ شمس در دل آق تپه. این نظام بی سامان رستمی دستان می خواهد تا بتواند گوهرهای گران این شهر را از زیر دست و پای بی مبالتی خارج کند و به ثروتی در خور برای شهر و استان بدل نماید. معاون صنایع دستی اداره کل میراث فرهنگی استان البرز علت عدم رشد و معرفی صنایع دستی استان را شعاری بودن عملکرد ها و عدم کاربردی بودنشان دانست. سعید امینی گفت: از قدیم بافت ترکیبی و مهاجرتی استان البرز فعلی یکی از دلایل عمده عدم اصالت صنایع دستی کرج بوده است و اگرچه در تحقیقات منطقه کرج به آثار بسیار قدیمی مانند صنایع چوبی از جمله منبت رسیده ایم با این حال ریشه این هنر هم کرجی نیست و مهاجران از کردستان و همدان با خود آورده اند.
باید کمیت تولید صنایع دستی را در البرز با حمایت از هنرمندان بالا برد
وی همچنین در پاسخ به این پرسش که چرا همین ترکیب قومی و گوناگونی فرهنگ و هنر را دست مایه غنای بیشتر هویت کرج نمی کنیم و عملا رنگ و بویی از آن چه باید ندارد؛ گفت : تنوع صنایع دستی موجود در استان بسیار بالاست تا جایی که ما از صنایع دریایی بوشهرتا ورشوی بروجرد را هم در کرج می بینیم اما مشکل اصلی در کمیت بسیار پایین آثار موجود است و تولیدات در حد چشمگیری نیست که مردم آن را بشناسند و خریداری کنند. وی همچنین علت عدم برپایی جشنواره های آیینی و بازارچه های صنایع دستی را هزینه بر بودن آنها دانست و افزود : هنرمندان صنایع دستی ما قادر به پرداخت اجاره غرفه ها نیستند و بخش خصوصی هم به دلیل عدم توجیه مناسب اقتصادی در این وادی ورود نمی کند. وی با پذیرش این نقص در سیستم مدیرتی صنایع دستی که با پرداخت هزینه های کلان هتل و خورد و خوراک و پرداخت هزینه اجاره غرفه داران در نمایشگاههای بین المللی باعث بد عادت شدن آنها و عدم ایجاد انگیزه لازم برای تولید بیشتر و شرکت در بازارچه ها شده است گفت: بنده شخصا بارها این نقد را وارد کرده ام باید از یک جایی به مستقل کردن هنرمندانمان بپردازیم تا آنها بدانند برای پرداخت حداقل بخشی از هزینه های نمایشگاهی خود باید کیفیت و کمیت تولیداتشان را بالا برند و خود هزینه هایشان را بپردازند تا کم کم به سمت درآمد زایی و تولیدات بیشتر گام بردارند. در حال حاضر هنرمندان ما راه درآمد زایی را نیاموخته اند و جز اندک افرادی که به طور انفرادی تولیداتشان را تا صادرات نیز رسانده اند باقی وابسته ی میراث فرهنگی هستند.
لزوم افزایش انگیزه تولید در هنرمندان صنایع دستی
وی تصریح کرد: در حال حاضر به دلیل کمیت پایین تولیدات چنانچه متقاضی خرید هم وجود داشته باشد هنرمند صنایع دستی ما قادر به تعهد ساخت نیست و معتقدم باید انگیزه های تولید را بالا برد. وی در پایان با اشاره به اینکه علی رغم توافق های بسیاری که صورت گرفته تاکنون موفق به نصب تابلوهای شناسایی مناطق قدیمی نشده ایم افزود: در تمام کارگروه هایی که تشکیل شده تاکنون بارها به ضرورت نصب و معرفی محله های قدیمی رای مثبت داده شده اما متاسفانه بدون هیچ مانع خاصی اجرایی نشده است!
محلات قدیمی کرج شناسنامه دار می شوند
از سوی دیگر معاون معماری و شهر سازی شهرداری کرج در پاسخ به مشکلات هویتی و فرهنگی کرج گفت: قرداد طرح مطالعات شناسایی محلات قدیمی با مشاوران بسته شده و تا پایان سال جاری محلات تاریخی کرج با نصب تابلو هایی معرفی و شناسنامه دار خواهند شد که در آن به ورودی خروجی ها و مرکزیت محله های قدیمی اشاره خواهد گردید.
مهندس احدالله احمدی پرگوی افزود: همچنین با نصب نمادهایی مرتبط با تاریخ محله های مذکور جذابیت های سیمای شهری افزوده خواهد شد. سرپرست روابط عمومی و بین الملل شهرداری اعلام کرد: در حال حاضر شهرداری آمادگی کامل دارد تا در هر مکانی که کارشناسان میراث فرهنگی اعلام کنند تابلو های راهنمای محلات تاریخی و قدیمی یا هر تابلوی شناسایی دیگر را نصب نماید. علیرضا پیغمبر دوست تصریح کرد: تاکنون در تمام عملیات ساخت و سازی که در حریم بناهای با حساسیت ویژه میراث فرهنگی بوده کارشناسان مربوطه حضور داشته و همکاری های لازم با ایشان صورت گرفته است.
دیدگاه های متفاوت مانع اصلی سرمایه گذاری در جشنواره دوستی و صنایع دستی
معاون سرمایه گذاری اداره کل میراث فرهنگی استان البرز با تاکید بر لزوم برپایی جشنواره های دوستی و صنایع دستی در تحکیم روابط اقوام در استان البرز گفت: متاسفانه موانع دیدگاهی در سرمایه گذاری تاکنون مانع جدی در این امر بوده که امید واریم به زودی برطرف شود. مهندس شیدا ابراز امید واری نمود با همکاری نهاد های ذیربط و دخیل از جمله شهرداری و اداره فرهنگ و ارشاد اسلامی این فعالیت ها به صورت جدی در استان آغاز و پیگیری شود. به هر روی باید منتظر ماند و دید که کی بالاخره اقوام سرزمین ایران کوچک از همنشینی یکدیگر در برنامه های فرهنگی در خور شان بهره مند می شوند و از سوی دیگر بالاخره ایا شناسنامه محلات پر قدمت تاریخ کرج را کسی شناسنامه دار می کند یا همان چنان تابلوی وعده ها بر سر در شهر خودنمایی می کند.