نگاه راهبردی، کلید تحلیل درست در بزنگاههای تاریخی
سپیدارآنلاین: گروه اجتماعی
نماز عبادی سیاسی جمعه دهم مردادماه شهرستان کرج به امامت آیت الله حسینی همدانی، نماینده رهبر معظم انقلاب اسلامی در استان البرز و امامجمعه کرج در مصلای بزرگ امام خمینی رحمهالله علیه اقامه شد.
آیت الله حسینی همدانی، امام جمعه کرج، در آغاز خطبههای نماز جمعه این هفته با اشاره به تقارن خطبهها با هفتم صفر و روایت شهادت امام حسن مجتبی علیهالسلام، این مناسبت غمانگیز را به نمازگزاران تسلیت گفت و یادآور شد که در روزهای اندوهبار ماه صفر و در دل مصائبی قرار داریم که تاریخ اسلام را متأثر ساخته است.
کربلا، مدرسه امید و رجا
امام جمعه کرج با تأکید بر اهمیت مفاهیم رجا (امید) و صبر در سختیها، یکی از حربههای اصلی شیطان و جبهه باطل را ایجاد یأس و ناامیدی عنوان کرد. وی با اشاره به وقایع روز عاشورا گفت: در کربلا، بهرغم عطش، محاصره، و آمادهباش لشکر دشمن، امام حسین علیهالسلام در ابتدای صبح با دعای «اللَّهُمَّ أَنْتَ ثِقَتِي فِي كُلِّ كُرْبَةٍ…» امید را محور رفتار خود قرار داد.
وی ادامه داد: کل واقعه کربلا برای ما درس امید است. وقتی دشمن تلاش میکند با شایعهسازی، تحریف واقعیتها و سیاهنمایی جامعه را مأیوس کند، باید بدانیم که امید مثل موتور محرکه جامعه عمل میکند.
ناامیدی؛ سم توسعه جامعه
نماینده ولی فقیه در استان البرز تأکید کرد: ناامیدی سم است. جامعه را نابسامان میکند و جلوی رشد در عرصههای مختلف را میگیرد؛ و بدبینی و بیتفاوتی از پیامدهای آن است. نباید در هیچ شرایطی امید را از دست داد؛ چون نصرت الهی دقیقاً در همان لحظاتی که احتمال پیروزی را نمیدهیم، محقق میشود.او با اشاره به آیات متعدد قرآنی افزود: از کثرت شواهد قرآنی در این موضوع میگذرم، اما روشن است که در واقعه کربلا، امام حسین علیهالسلام هم از سوی دشمن و هم از سوی برخی دوستان با توصیه به ناامیدی مواجه بود. با این حال، قیام را با توکل بر خدا آغاز کرد.
امام حسین، نماد راهبرد و آیندهنگری
خطیب جمعه کرج در ادامه سخنان خود گفت: امام حسین علیهالسلام با نگاه راهبردی به آینده، نهتنها به نتیجه دنیوی فکر نمیکرد، بلکه آینده اسلام را هدف قرار داده بود. او شد مایه امید همه مظلومان عالم. باید این وجه از عاشورا را بیشتر مورد توجه قرار داد.
نگاهی به راهبرد در سیره امام حسن مجتبی علیهالسلام
در ادامه، آیتالله حسینی همدانی با تأکید بر اینکه موضوع اصلی خطبه این هفته راهبرد است، گفت: به مناسبت شهادت امام مجتبی علیهالسلام، لازم است به ویژگی خاص ایشان در داشتن نگاه راهبردی به مسائل بپردازیم. ایشان در این زمینه تخصص داشتند و سخنانشان اگر با این دید تحلیل شود، بسیار آموزنده خواهد بود.وی افزود: واژههایی مثل راهبرد، تفکر استراتژیک و برنامهریزی بلندمدت این روزها زیاد شنیده میشود، اما این نگاه در سیره اهلبیت بهویژه امام حسن مجتبی علیهالسلام بهروشنی دیده میشود.
تحلیل سیاسی؛ حلقه مفقوده جامعه پس از امیرالمؤمنین
آیتالله حسینی همدانی در بخش دوم خطبههای نماز جمعه، به تبیین مفهوم نگاه راهبردی پرداخت و آن را ضرورتی حیاتی برای درک و مواجهه صحیح با مسائل اجتماعی، سیاسی و تاریخی دانست. او با نقل قولی از رهبر معظم انقلاب خاطرنشان کرد: حضرت آقا فرمودند چیزی که امام حسن مجتبی علیهالسلام را شکست داد، نبود تحلیل سیاسی در مردم بود.وی تصریح کرد: مردم آن زمان میدانستند که او امام است، میدانستند که امیرالمؤمنین علیهالسلام حق است، اما چون بلد نبودند تحلیل کنند، نتوانستند بهموقع از حق دفاع کنند. در نتیجه، وقتی فهمیدند حق کجاست که کار از کار گذشته بود و حق، بالای نی بود؛ و جگر امام مجتبی در تشت.
نقد و هجمه به امام از سوی شیعیان
امام جمعه کرج با اشاره به دوران پس از صلح امام حسن علیهالسلام گفت: حتی شیعیان نیز امام را مورد مذمت قرار دادند. تصور کنید که کسی بعد از نماز جمعه از میان نمازگزاران بیاید به من بگوید یا مذل المؤمنین؛ یعنی تو خوارکننده مؤمنانی و یا سجاده از زیر پای من بکشد. این کاری بود که شیعیان با امام مجتبی کردند. اوضاع برای امام سخت شده بود، اما حضرت شروع کرد به تبیین اوضاع و تحلیل مسائل برای مردم.او تأکید کرد: نوع نگاه امام، یک نگاه راهبردی بود. امام با صبوری و عقلانیت اوضاع را تحلیل میکرد، نه با نگاه هیجانی یا احساسی. این همان چیزی است که ما امروز باید از آن درس بگیریم.
عدم درک لایههای عمیق تصمیمات راهبردی
آیتالله حسینی همدانی در ادامه گفت: گاهی رهبر معظم انقلاب مطلبی را بیان میکنند، اما در مقام اجرا موضوعی دیگر رخ میدهد که بعضیها آن را متناقض میبینند. چون تحلیل ندارند، شروع میکنند به حرف زدن بدون درک عمق موضوع. باید یاد بگیریم تصمیمها را با درک راهبردی بررسی کنیم.او افزود: اهلبیت علیهمالسلام بارها تأکید کردهاند که به اقدامات ما با نگاه سطحی و موردی نگاه نکنید. باید نگاهی با اهداف بلند و تحلیل عمیق داشته باشید.
سه ویژگی بنیادین در تصمیمگیری معصومان
نماینده ولی فقیه در استان البرز در ادامه به ویژگیهای تصمیمات اهلبیت علیهمالسلام پرداخت و گفت: در زیارت جامعه کبیره آمده که رأی و نظر معصومان از روی علم، حلم و حزم است. یعنی آنها اولاً بر تمام جوانب موضوع اشراف دارند، ثانیاً از روی حلم و آرامش اقدام میکنند و ثالثاً پیش از هر اقدامی عاقبتاندیشی و دوراندیشی دارند.او ادامه داد: هیچ عامل درونی یا بیرونی آنها را منفعل نمیکند. این سه ویژگی، اساس نگاه راهبردی است.
کاربرد نگاه راهبردی در قیام عاشورا
آیتالله حسینی همدانی گفت: وقتی این نوع نگاه را درک کنیم، متوجه میشویم چرا امام حسین علیهالسلام با خود زن و بچه را به کربلا آورد. او یک لشکر از زنان برای جنگ روایتها و مقابله با تحریف و دروغپراکنی آماده کرده بود.او با اشاره به زیارتنامه امام حسین علیهالسلام افزود: «در آن آمده است: «قتلالله من قتلک بالایدی و الالسن»؛ یعنی دشمن هم با شمشیر کشت و هم با زبان. امام برای مقابله با این ترور زبانی، زنان اهلبیت را به میدان جنگ نرم آورد. این تصمیم، عین راهبرد است؛ نگاهی بلندمدت به وقایع با هدف اقدام هوشمندانه و ماندگار.
همهجانبهنگری، شرط تحقق تحلیل راهبردی
خطیب جمعه کرج در ادامه خطبهها به ضرورت نگاه همهجانبه در تحلیل مسائل پرداخت و گفت: در تحلیل راهبردی، باید همه مؤلفهها را در نظر گرفت؛ هم وعدههای الهی و سنن جاری در عالم و هم شرایط واقعی محیط. از سوی دیگر، باید اهل عمل به تکلیف هم بود تا نتیجه مطلوب حاصل شود.او با انتقادی به کمتوجهی انسان به درس گرفتن از طبیعت و موجودات پیرامونی گفت: ما از حیوانات میتوانیم درس بگیریم. فرمودند مثل قاطر نباشید، مثل شتر باشید. قاطر گرچه قوی است، اما چون سرش پایین است، دائم در چاله میافتد و با زحمت خودش را بیرون میکشد. اما شتر چون نگاهش به دوردست است، در چاله نمیافتد. این یعنی نگاه راهبردی.»
شش مرحله تحلیل راهبردی از دیدگاه امام جمعه کرج
آیتالله حسینی همدانی سپس شش مرحله اساسی برای تحلیل راهبردی را بیان کرد و از نمازگزاران خواست این مراحل را بهخاطر بسپارند و دنبال کنند:
تحلیل وضعیت کنونی: درک دقیق شرایط موجود، شناخت قوتها، ضعفها، فرصتها و تهدیدها.
تعیین اهداف بلندمدت: مشخصکردن مقصد نهایی.
شناسایی مسیرهای مختلف رسیدن به هدف: بررسی گزینهها با ارزیابی مزایا و معایب.
انتخاب بهترین مسیر: با توجه به امکانات و اولویتها.
ثبات قدم و امیدآفرینی: حفظ روحیه و ایستادگی در مسیر.
ارزیابی مستمر و اصلاح مسیر: بررسی روند پیشرفت و اعمال تغییر در صورت لزوم.
تحلیل راهبردی امام مجتبی پس از صلح با معاویه
امام جمعه کرج در ادامه سخنان خود نمونهای روشن از تحلیل راهبردی را در سیره امام حسن علیهالسلام معرفی کرد و گفت: پس از صلح با معاویه، برخی شیعیان بیادبانه امام را سرزنش کردند؛ اما امام بهجای واکنش احساسی، شروع به تحلیل اوضاع کرد. ایشان توضیح دادند که بهترین تصمیم را برای حفظ شیعه گرفتهاند.
او افزود: امام حتی برای اثبات صحت اقدامش، به قرآن تمسک کرد و با استناد به قصه حضرت خضر در قرآن کریم، برای مردم تبیین کرد که گاهی آنچه ظاهرش شکست است، عین نجات و پیروزی در بطن ماجراست.
قرآن و ولایت؛ دو معیار نجات در فتنهها
آیتالله حسینی همدانی با نقل حدیثی از امام صادق علیهالسلام گفت: کسی که امر اهلبیت را از قرآن نفهمد، از فتنهها نجات پیدا نمیکند. امام صادق فرمودند: «مَنْ لَمْ يَعْرِفْ أَمْرَنَا مِنَ اَلْقُرْآنِ لَمْ يَتَنَكَّبِ اَلْفِتَنَ»؛ یعنی راه عبور از فتنهها، تمسک به قرآن و ولایت است.وی تأکید کرد: قرآن همه آنچه برای مواجهه با درگیریها و مسیر غلبه اولیای حق بر طواغیت لازم است را بیان کرده است. مثالها و نمونههایی در قرآن هست که اگر بفهمیم، نجاتبخش خواهد بود.
گاهی حکمت ولی روشن نیست، اما اعتماد واجب است
آیتالله حسینی همدانی با تأکید بر اینکه در بسیاری از مواقع حکمت تصمیمات امام یا ولیفقیه برای مردم روشن نیست، گفت: گاهی نمیدانیم چرا ولی جامعه فلان کار را کرد. ممکن است دستور ولی امر برای ما مبهم باشد، اما در این مواقع باید اعتماد کنیم.وی با استناد به دعای امام رضا علیهالسلام در عصر غیبت افزود: ایشان به ما یاد دادند که دعا کنیم: «اللهم لیِّن قلبی لولی امرک»؛ خدایا قلبم را برای ولی امرت نرم کن. و سپس: «و ثبتنی علی طاعة ولی امرک»؛ ما را بر اطاعت از ولی امرت ثابتقدم بدار.
صلح حدیبیه، مصداق روشنی از عقلانیت راهبردی
در ادامه خطبه، امام جمعه کرج با مقایسه صلح حدیبیه با صلح امام حسن علیهالسلام گفت: در زمان پیامبر صلیاللهعلیهوآله، گروهی بهشدت با صلح حدیبیه مخالفت کردند. حتی به پیامبر توهین کردند و گفتند اگر صلح کنی، ما به نبوت تو شک میکنیم. آنها تصور کردند این صلح، ذلت در دین است.او افزود: دشمنان با دروغپراکنی و جنگ روایتها، امنیت روانی جامعه را هدف گرفتند، اما در همین لحظه بود که سوره فتح نازل شد و صلح حدیبیه فتح مبین نام گرفت. امام مجتبی علیهالسلام هم برای بیان علت صلح با معاویه به همین دلیل قرآنی استناد کردند. این یعنی تصمیمات راهبردی باید ریشه در سنت الهی و قرآن داشته باشد.
نگاه بلند به تاریخ، رمز تشخیص طرف درست است
آیتالله حسینی همدانی خاطرنشان کرد: امام در جنگ میفرمودند بهجای شکست خوردیم بگویید فتح نکردیم؛ این نگاه راهبردی است. رهبر معظم انقلاب هم در بیانیهها و پیامهایی که صادر میکنند، همین نگاه بلندمدت و آیندهنگر را دنبال میکنند.او با اشاره به نامه رهبر انقلاب به دانشجویان حامی فلسطین گفت: حضرت آقا به آنها یاد دادند که شما در طرف درست تاریخ ایستادهاید. این جمله فقط از کسی برمیآید که افق را میبیند. کسی که نگاه راهبردی نداشته باشد، نمیفهمد طرف درست تاریخ کجاست.
بیانیه گام دوم انقلاب؛ سند مهندسیشده ایران قوی
امام جمعه کرج با تشریح اهمیت بیانیههای رهبری، از جمله در چهلم شهدای جنگ تحمیلی دوم، گفت: رهبر انقلاب در آن بیانیه مسیر ایران قوی را با هفت راهبرد اساسی ترسیم کردند که تعیین مسیر آینده انقلاب اسلامی بود.او افزود: تکرار عبارت ایران قوی در سخنان ایشان، خود یک راهبرد است. دشمن از همین ایران قوی در هراس است.
۴۵ سال ایستادگی؛ آینده روشنتر از گذشته
آیتالله حسینی همدانی با اشاره به سخنان اخیر رهبر انقلاب پس از جنگ ۱۲ روزه، گفت: حضرت آقا فرمودند جمهوری اسلامی توانسته طی ۴۵ سال همه توطئههای دشمن را خنثی کند. این یعنی ما با یک مقطع زودگذر مواجه نیستیم؛ مسیر ما در ادامه نیز همین خواهد بود.او با یادآوری محورهای تمدنی جمهوری اسلامی گفت: در بنای جمهوری اسلامی، دین و دانش دو عنصر اساسی هستند. رهبر انقلاب تأکید کردند که دین مردم و دانش جوانان باعث عقبنشینی دشمن در بسیاری از عرصهها شده است. این خود یک تذکر راهبردی است. جمهوری اسلامی از ابتدا دنبال نظمی بوده که در آن دین، دنیا، عقل و معنویت در کنار هم باشند. نگاه ما تمدنی است و همین مسیر را ادامه خواهیم داد.
درس امام حسن علیهالسلام در شناخت اولویت تقابل
آیتالله حسینی همدانی در آخرین بخش از خطبههای این هفته، بر ضرورت شناخت دشمن اصلی در مواجهات اجتماعی و سیاسی تأکید کرد و گفت: یکی از نگاههای راهبردی که از امام مجتبی علیهالسلام یاد میگیریم، تشخیص دشمن اصلی از دشمن فرعی است. حضرت در این زمینه بسیار دقیق و دشمنشناس بود.او به نامه معاویه به امام حسن علیهالسلام اشاره کرد که در آن، معاویه امام را دعوت به جنگ با خوارج کرده بود و گفت: خوارج کسانی بودند که به امام علی علیهالسلام کینه داشتند و ایشان را به شهادت رساندند و حتی به امام حسن علیهالسلام هم آسیب زدند. اما پاسخ راهبردی امام این بود: اگر بخواهم با کسی از اهل قبله بجنگم، اول از تو شروع میکنم.امام جمعه کرج این موضع را نشانه بصیرت عمیق و نگاه کلان امام دانست و گفت: امام میدانست اگر از بنیامیه حتی یک پیرزن فرتوت باقی بماند، دین را منحرف خواهد کرد. این تشخیص راهبردی است.
لعن بر آمریکا و رژیم صهیونیستی؛ تأکید بر دشمن اصلی بشریت
در ادامه، خطیب جمعه کرج تصریح کرد: دشمن اصلی بشریت، نهفقط اسلام، امروز برای همه روشن است. ما هرگز دشمن اصلی را فراموش نمیکنیم و در این جمعه بر آمریکا، این جنایتکار حامی جنایت و آمر به آن، لعن میفرستیم.او افزود: از خدا میخواهیم مقدمات نابودی رژیم صهیونی را که سمّ مهلک منطقه است، به نتیجه برساند. تا آن روز، شعار ما لعن بر اسرائیل است.
هشدار به غربگرایان منطقه؛ حمایت از حزبالله
آیتالله حسینی همدانی با اشاره به اظهارات برخی چهرههای غربگرا در لبنان گفت: اخیراً برخی وابستههای غربی گفتهاند که حزبالله باید سلاحش را تحویل بدهد تا آمریکا جلوی صهیونیستها را بگیرد. این حرفی سخیف و سست است. مسئولان لبنان باید از تاریخ درس بگیرند. حزبالله حافظ لبنان است، و لبنان با حزبالله قوی است.
هشدار درباره تحریف فرهنگی از طریق رسانه
امام جمعه کرج در ادامه بر لزوم نظارت جدی بر محتوای رسانهای تأکید کرد و گفت: مسئولان باید نظارت بر ساترا و دیگر نهادهای مسئول را افزایش دهند. ارزشهای دینی، اخلاقی، اجتماعی، عرفی و ملی در فیلمها بهراحتی تخریب میشوند، بدون هیچ واکنشی.او ادامه داد: در این رسانهها با لطافت، تاریخ را تحریف میکنند؛ طاغوتیان و وابستگانشان را تطهیر میکنند. اگر در این عرصه بیتفاوت باشیم، خسارت فرهنگی از خسارت نظامی هم بیشتر خواهد بود.
جمعیت؛ مسئلهای راهبردی، نه فقط شعاری
آیتالله حسینی همدانی با تأکید بر بحران جمعیت افزود: نگاه راهبردی به مسئله فرزندآوری ضروری است. این موضوع با سخنرانی حل نمیشود، بلکه نیازمند اقدام عاجل و تسهیل واقعی است.
مسائل روز؛ از مکانیسم ماشه تا شهادت شهید هنیه
در پایان خطبهها، آیتالله حسینی همدانی ضمن گرامیداشت یاد شهید هنیه که دهم مرداد به شهادت رسید، گفت: مکانیسم ماشه هیچ تأثیری بر اقتصاد ما ندارد. این هیاهو را برای دوقطبیسازی بهراه انداختهاند.