پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

رشد سریع جمعیت در مناطق شهری حاصل آمیخته ای از فاکتور های جاذبه و دافعه است . در مورد کشورهای در حال توسعه ،شهر سازی دارای ماهیت دوگانه از فرصته ها و چالش هاست بنابراین شهرها دارای مزیت ها و معایب هستند .
شهرها مراکز نوگرایی و ارتباطات و موتور توسعه اقتصادر به حساب می آیند بعلاوه شهرها انباشتی از ثروت ، فعالیتهای اقتصادی و فرصته ها و مزیت های فن اوری نوین هستند . از طرف دیگر شهر ها مخصوصاً در کشورهای در حال توسعه به دلیل مسائل زیستی ، رشد سریع فقر محل های آسیب پذیر برای زندگی هستند . کیفیت محیط زیست شهری به وسیله عوامل بسیاری تعیین می شود . این عوامل را می توان در سه گروه عمده دسته بندی کرد :1)آثار منفی (آلودگی های شیمیایی،پسماند ،آلودگی های صوتی وآلودگیهای الکترومغناطیسی 2) فاکتورهای جبران کننده(فضای سبز شهری ،برکه ها و نهرهای موجود در شهر )و3)فاکتورهای اکادمیک( برنامه ریزی شهری و سازماندهی نواحی شهری، خیابانها و بزرگراهها). این موارد باید در چارچوب یک سیستم مدیریت شهری جهت کاهش اثر فاکتورهای منفی و افزایش کارائی در آثار مثبت فاکتورهای جبران کننده و آکادمیک تنظیم شود .
مهمترین مسائل محیط زیستی در مدیریت شهر کرج
1-حمل و نقل
در موارد زیادی به این نکته اشاره شده که حمل ونقل موثرترین عامل تاثیر گذار بر محیط زیست شهری محسوب می شود . مصرف انرژی ،آلودگی های محیط زیستی ،ترافیک و دیگر موارد مرتبط با حمل ونقل فشار بالایی را بر روی محیط زیست اعمال می کند . در میان طیف وسیعی از شاخص های محیط زیستی مانند آلودگی هوا و انتشار گازهای گلخانه ای ، صدا ،کاربری زمین و غیره در حال حاضر بخش حمل ونقل بیشترین نقش را درآلودگی محیط زیست دارد . در شهر کرج عدم توسعه صحیح معابر شهری ، عدم توجه کافی به حمل ونقل عمومی و فرسودگی ناوگان عمومی شهری در بخش های اتوبوسرانی و تاکسیرانی ،عدم تکمیل و مشکلات فراوان پیشرو در خصوص مترو ،عدم پیش بینی پارکینگ در نقاط مورد نیاز و عدم فرهنگ سازی مناسب باعث استفاده استفاده از خودرو های شخصی بوده و ترافیک شدیدی را بخصوص در خیابان های اصلی شهر کرج منجمله خیابان شهید بهشتی ، خیابان اصلی رجایی شهر ،محدوده پل فردیس و .... به همراه دارد که علاوه بر ایجادآلایندگی های زیست محیطی وبروز آلودگی های صوتی ، باعث مصرف بالای انرژی نیز می گردد . همت و توجه روزافزون مسئولین مربوطه بخصوص شهرداری در خصوص نوسازی و توسعه ناوگان حمل ونقل عمومی و پیگیری مجدانه و راه اندازی خطوط مختلف مترووتوجه به ساخت پارکینگ بخصوص در مجتمع های تجاری شهر هرچند دیر هنگام است اما می تواند مسکنی برای مشکلات این حوزه باشد .
2-فضای سبز
گیاهان یک فاکتور مهم در توسعه کیفیت محیط زیست شهری به حساب می آیند . حفاظت از گیاهان عنصری اجباری برای دسترسی به مدیریت شهری پایدار است . فضای سبز شهری منابع طبیعی کلیدی برای شهرهاست و در سلامت عمومی جامعه اهمیت بالائی دارد . احیای فضای سبز با استفاده از برنامه ریزی و طراحی صحیح منجر به بهبود خدمات اکولوژیک این اکو سیستم ها در سطح شهر می شود . انتخاب گونه های بومی به جهت هزینه نگهداری کم و دوام بیشتر می تواند را حل خوبی باشد . تالاب های مهندسی شده جهت تسویه اب ،بافرهای سبز کنار زیر ساخت های حمل و نقل و کمر بند سبز جهت کنترل روان آب همگی مثال هایی از مساعدت فضای سبز شهری برای ایجاد شهر پایدار هستند . برای کاهش معضلات محیط زیستی شهر ها ،حضور طبیعت در شهر ضروری به نظر می رسد ولی شایان ذکر است که پارک ها و چمن کاریهای کوچک و پراکنده نمی تواتد جای خالی حضور پیوسته طبیعت را در شهر ها جبران کند . در شهر کرج آیا میدانیم که با درست خود چه بلایی سرخودمان می آوریم؟ هنوز زمان زیادی از روزهایی که کرج به دلیل آلودگی هوا تعطیل می شود نمی گذرد . قطع درختان و تخریب فضای سبز شهری به بهانه های مختلف در نقاط مختلف کرج بخصوص باغ فاتح درجهانشهر ،باغ سیب درمهرشهر وسایر نقاط شهر مرگ آرام و پنهانی کرج خواهد بود . امروز دیگر از خیلی از باغ های سرسبزو آب و هوای خوب خبری نیست و در عوض ساختمانهای بلند سیمانی نفس شهر کرج را تنگ کرده است . حفاظت از فضای سبز شهری بخصوص باغ فاتح جهانشهر،باغ سیب مهرشهروباغ جهان نما در کلاک .... که از سرمایه های طبیعی شهر کرج و استان البرز محسوب می گردند و توسعه آن در سایر مناطق از جمله حاشیه شهر کرج وظیفه همه مردم و مسئولین ازجمله شهرداری است و کلیه مسئولین بایستی پاسخگوی هرگونه قصور و کوتاهی خود بوده و برخورد قانونی با متجاوزین به این حوزه را سرلوحه برنامه های خود قراردهند .
3-پسماند
اغلب فرایند های شهری منجر به تولید حجم وسیعی از پسماند می شوند که جهت مدیریت و دفع نهایی آن بودجه زیادی لازم است ،جدا از پسماندهای خطرناک سمی که نیاز به عملیات ویژه دارند اغلب پسماندهای جمع آوری شده دفن یا سوزانده می شوند . به دلیل ماهیت پیچیده پسماند و اینکه تبدیل آن به مواد بی خطر نیازمند صرف دیگر مواد یا انرژی است تمامی فعالیت های مربوط به پسماند (بازیافت ،کمپوست ، سوزاندن و دفن ) دارای آثار محیط زیستی است .بهر حال آنچه در حال حاضر بیشتر مورد تاکید است ، این است که پسماند خود یک منبع محسوب می شود ،تولید بایوگازاز محل دفن زباله ،انرژی گرمایی زباله سوزها،تولید کمپوست از پسماندهای آلی همگی مثالهایی هستند که این مهم را عملی جلوه می دهند . طبق آمار های ارائه شده روزانه حدود 1200 تن زباله در مراکز تعیین شده استان البرزدفن می شود . یکی از مراکز دفن حلقه دره کرج است که برای ساکنان این منطقه دردسرها و مشکلات فراوانی ایجاد کرده است. مرکز دفن زباله حلقه دره در این مدت به قبرستانی از زباله ها تبدیل شده و باید فکر اساسی برای کوه های زباله کرج کرد .ظرفیت دفن زباله در حلقه دره تکمیل است و این مرکز توان پذیرش زباله ها را ندارد و کارخانه کمپوست نیز جوابگوی حجم زباله های تولیدی نیست . تولید زباله در مرکز استان البرز به مرز بحران رسیده و در صورت عدم توجه به ان شاهد بروز مشکلات زیست محیطی ناشی از افزایش پسماند و نخاله های شهری خواهیم بود . مدیریت اصولی پسماند در کرج یکی از مشکلات اساسی این کلانشهر محسوب می شود .موضوعی که کمتر مورد توجه مسئولین بخصوص شهرداری قرار گرفته است .اجرای صحیح قانون مدیریت پسماند ، فرهنگ سازی ، تفکیک از مبداو تهیه کمپوست وبازیافت می تواند راه گشای مناسبی در این راستا باشد که همت والای مسئولین و شهروندان را می طلبد .
*برگرفته و تخلیص از کتاب مدیریت شهری ،جلد اول، فصل دوازدهم
محمد مهدی اکبریان
وکیل پایه یک دادگستری و مدرس دانشگاه