پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

در همه جوامع اعم از صنعتی و پیشرفته از مقوله بهداشت و درمان به عنوان یکی از عوامل زیربنایی جامعه‌ ای سالم و توانمند یاد می شود، بر این اساس نیاز است با نگاهی عمیق و خاص توام با لحاظ کردن کاربردی ترین مباحث علمی موضوع "بهداشت و درمان" را در جامعه مدنی پیگیری کرد.
هدفمند شدن مسائلی که پایه های درمانی را در کشور تقویت می کنند، بسیار حائز اهمیت اند زیرا تحقق این مهم زمینه را برای كاهش هزينه های سلامت فراهم می کند ضمن آنکه جاری شدن این رویکرد در بدنه و زیرساختهای بهداشت و درمان فاصله کشور را از استانداردهای مباحث درمانی دنیا کم می کند. می توان گفت رسیدن به این نقطه هدف اصلی بخش بهداشت، درمان و سلامت است. موضوعی که امروز کشور با آن مواجه است، قرار گرفتن در شرایط تحریم است؛ عبور از این شرایط نیز با محقق شدن موضوع "اقتصادمقاومتی" که مقام معظم رهبری آن را مطرح کردند و بر انجام آن نیز تاکید دارند، میسر می شود. بررسي كارشناسانه و شكافتن بحث «اقتصاد مقاومتي» برای تمام حوزه ها کاربرد دارد؛ چرا که این نوع اقتصاد يك بحث كوتاه مدت نيست بلكه يك روش و الگوي مناسبي براي رشد و توسعه صعودي و پايدار محسوب مي شود. باید اذعان داشت، بررسي «اقتصاد مقاومتی» در حوزه سلامت يكي از ستون هاي اساسي پيشرفت آينده كشور محسوب مي شود. به طور قطع و یقین یکی از وظایف اصلی دولت‌ها تامین و ارتقاء سطح بهداشت و درمان مردم است که به تبع آن نیز سالیانه هزینه‌های زیادی توسط دولت صرف انجام این مهم می‌شود. مسئله دیگری که با آن مواجه ایم، روند صعودی هزینه‌های بخش بهداشت و درمان در بخش های مختلف اعم از "تشخیص بالینی" و "درمان بالینی" است. برای رسیدن به استانداردهای بهداشتی و درمانی در کشور باید انجام اقدامات اساسی را برنامه ریزی و متناسب با نیاز روز کشور اجرایی کرد. از جمله مباحثی که ساختار درمانی و سلامت جامعه را تحت تاثیر قرارداده است، عدم دسترسی به یک سیستم یکپارچه مراقبت سلامت از جمله "پرونده الکترونیک سلامت" است که در کشورهای در حال پیشرفت و کمتر توسعه یافته، هزینه‌های زیادی را در حیطه تشخیص‌های پزشکی به بودجه‌های رو به کاهش این بخش، تحمیل می‌کند. خواه این بودجه تحمیلی شامل یک آزمایش آسیب‌شناسی یا یک عکس رادیولوژی برای تشخیص یک بیماری است که به علت عدم دسترسی به سیستم یکپارچه چندین بار تکرار می شود. بی شک بروز چنین موضوعی باعث تحمیل هزینه به بیمار و در نهایت سیستم بهداشت و درمان می شود. آمار و ارقام های موجود حاکی از آن است که در پی نبود سیستم یکپارچه درمانی علاوه بر افزایش هزینه های آزمایش تشخیص بیماری، آمار خطاهای پزشکی نیز رو به افزایش است. بی شک بروز این خطاها علاوه بر اینکه سالانه جان تعداد زیادی از بیماران را به مخاطره می‌اندازد موجب افزایش هزینه‌های درمان از جمله دوباره کاری‌ها، افزایش میزان هتلینگ بیمار و تحمیل سایر هزینه‌های اقتصادی و اجتماعی به بیمار نیز می‌شود. حوزه سلامت و درمان امروز به دانش تخصصی و کادر علمی و کارشناسی متبحر نیز دارد؛ باید اذعان داشت، نبود دانش تخصصی در نقطه ارائه مراقبت، مورد دیگری است که علاوه بر کاهش سطح کیفیت ارائه مراقبت و درمان، خود باعث اتخاذ تصمیم گیری های نامناسب و هزینه‌ بر از سوی کادر بهداشت و درمان، تشکیک در انتخاب راه‌ حل مناسب برای ارائه مراقبت، کاهش سرعت در ارائه سرویس‌های مراقبتی و در نتیجه افزایش هزینه‌های مراقبت می‌شود. عرصه حساس درمانی علاوه بر آنچه مطرح شد با مسائل دیگری نیز مواجه است که نسخه نویسی و تجویزات دارویی، بدخطي نسخه‌ها، شلوغي داروخانه، نسخه های تکراری و تداخلات دارویی از جمله آن است، موارد عنوان شده خود به افزایش هزینه های درمانی دامن می زند و به طور اجتناب ناپذیری باعث تحمیل هزینه‌های اضافی در روند مراقبت بیمار می‌شود.
عدم بهره گیری از سیستم های جامع مدیریت بیمارستانی و اتوماسیون های کارآمد اداری و ارتباط منطقی و یکپارچه بین بخش های ارائه مراقبت، بي‌احتياطي و عدم رعايت قوانين از جمله موارد دیگر است که در حوزه مراقبت سلامت می توان آنها را افزایش هزینه‌ها نسبت داد. اگر بپذیریم که تعریف «اقتصاد مقاومتی» همان تعریف اقتصاد موازی است، باید به دنبال مولفه‌های از جمله "مقاوم‌سازی"، "آسیب‌زدایی"، "خلل‌گیری" و "ترمیم" ساختارها و نهادهای فرسوده و ناکارآمد موجود اقتصادی باشیم که بی شک بخش بهداشت و درمان نیز از این قاعده مستثنی نخواهد بود. بدون شک جاری کردن اقتصاد مقاومتی در بخش بهداشت و درمان که حوزه بسیار وسیعی است، نیازمند همکاری و تعامل کلیه بخش‌ها و زیر بخش‌ها به منظور تحقق این بخش است؛ می توان گفت، نقش "سیستم های اطلاعات سلامت" در کاهش هزینه‌های بهداشت و درمان به واسطه بهره‌ گیری از سیستم های اطلاعاتی، ساز و کارها و فرایندها است. با توجه به آنچه موجب افزایش هزینه های درمان می شود، باید بررسی کرد که سیستم های اطلاعات سلامت، مدیریت و فناوری اطلاعات سلامت چگونه می‌تواند از بروز این مسائل و مشکلات پیشگیری کند. سیستم بهداشت، درمان و سلامت قائل به این است که سیستم های پشتیبانی اطلاعاتی از جمله سیستم های پردازش تراکنش بیمارستانی، سیستمهای گزارش مدیریتی یا سیستم های مدیران اجرایی، سیستم های مدیریت منابع سازمانی؛ سیستم های حمایت از تصمیم گیری بالینی شامل سیستم های پشتیبان تصمیم گیری، سیستم های خبره و هوش مصنوعی؛ سیستم تجویز الکترونیکی دستورات پزشکی، سیستم‌های اطلاعات بیمارستانی، سیستم های اطلاع‌رسانی پزشکی، سیستم مدیریت دارویی و نهایتاً پرونده الکترونیک مراقبت سلامت هر کدام به نوبه خود می‌توانند مشکلات موجود در بخش بهداشت و درمان را کاهش دهند و نهایتاً به کاهش هزینه کرد در این بخش کمک شایان توجهی داشته باشند. پیشگیری از اقدامات دوباره در حوزه تشخیص بیماری از موضوعاتی است که سیستم درمان بر آن تاکید دارد؛ برای پیشگیری از این رویداد موضوع تشکیل پرونده الکترونیک مراقبت سلامت مطرح می شود؛ این پرونده داده‌های سلامت شخص را از بدو تولد تا بعد از مرگ در دسترس قرار می دهد و می‌تواند از انجام دوباره اقدامات تشخیصی بیماری اعم از آزمایشات، عکسبردای و سایر موارد جلوگیری کند. سیستم‌های اطلاع رسانی پزشکی به واسطه ساز و کار موجود در این سیستم ها می‌توانند به ارائه دانش تخصصی و مبتنی بر شواهد در نقطه ارائه خدمت کمک کنند. سیستم تجویز الکترونیکی دستورات پزشکی، سیستم مدیریت دارویی و سیستم‌های اطلاعات بیمارستانی قادرند مشکلاتی از جمله بدخطي نسخه‌ها، شلوغي داروخانه، نسخه های تکراری و تداخلات دارویی را رفع کنند. سیستم های پشتیبان اطلاعاتی و پشتیبان تصمیم‌گیری می توانند نقش قابل توجهی در کاهش خطاهای پزشکی داشته باشند. به دنبال برنامه ریزی و سیاست گذاری هایی که جهت كاهش هزينه و ارتقاء سطح كيفيت و اثر بخشي خدمات درمانی طراحی و تدوین می شود، نياز به داده های مراقبت بهداشتی بيش از هر زمان ديگری احساس مي شود، به گونه ای كه ديگر پرونده های كاغذی و سيستمهای دستی جهت برآوردن نيازهای پزشكی مدرن امروز كافي نيستند. دنيای وسیع و گسترده مراقبت بهداشتی امروز با شكل گيری صنعت تجاری جديدی با عنوان تكنولوژی اطلاعات بهداشتی كه از نرم افزارهای حمايت از تصميم گيری تا پرونده های الكترونيكي را در بر مي گيرد درحال تجربه كردن تغييرات چشمگيری است. می‌توان نتیجه گرفت با بهره‌گیری از "سیستم های اطلاعات مدیریت" علاوه بر اینکه می توان با بسیاری از مشکلات و چالش های پیش روی نظام بهداشت و درمان روبه رو شد و به واسطه آن هزینه های این بخش را که روز به روز در حال افزایش است را کاهش داد، می توان به تحقق "اقتصاد مقاومتی" و مولفه‌های آن در این بخش کمک کرد.
دکتر محمد صادق باغستانی
عضوشورای اسلامی شهر کرج