پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

همه فردیسی‌ها با توده ابرناک سفیدی که بی وقفه از لوله‌های عظیم نیروگاه منتظرقائم در شرق فردیس خارج می‌شود، آشنا هستند. این روزها اما خروج این ابرهای سفید، سوژه شبکه‌های مجازی شده و برخی آن را حاصل از سوخت مازوت می‌دانند.
مریم آقا نوری: هوای پاک؛ آنچه که برای نفس‌کشیدن به آن نیاز داریم و آنچه به یکی ازکمیاب‌ترین گوهرها در اغلب کلانشهرهای کشور تبدیل شده و هرچه به سمت صنعتی شدن، افزایش تعداد شهرها و جمعیت آنها، گسترش فرهنگ شهرنشینی، افزایش ترافیک شهری، توسعه سریع اقتصادی و در نهایت افزایش مصرف انرژی پیش می‌رویم؛ کمتربه آن دست می‌یابیم.‌به گفته قدیمی‌ترهای فردیس، آن وقت‌ها که فردیسِ کنونی جزو باغات سرحدآباد بود، در روبروی نیروگاه و آن سوی جاده ملارد، خانه‌‌هایی همشکل و ساده برای کارکنانش ساخته شد. یعنی جز باغداران منطقه، کارکنان نیروگاه، جزو اولین ساکنان این شهر بودند.پس شاید اگر بگوییم نیروگاه منتظرقائم سرمنشاء شکل‌گیری فردیس بوده، بیراه نگفته ‌باشیم. پس از گذشت نیم قرن، نیروگاه منتظرقائم که در سایه سوء مدیریت‌ها و نفوذ شهر به حریمش، در دل فردیس قرارگرفته و استخوانی لای زخم آلودگی هوای این شهر و حتی استان شده‌است.
اهمیت نیروگاه منتظر قائم
نیروگاه منتظرقائم فردیس در ابتدا نیروگاه شهریار نام داشت و عملیات اجرایی آن در سال ۴۸ در فاصله‌ای دور از شهریار، در کیلومتر ۷ جاده ملارد آغاز و در سال ۵۰ وارد مدار تولید برق شد.نیروگاه منتظر قائم مجموعه ای شامل چهار واحد بخار، شش واحد گازی، سه واحد بخار سیکل ترکیبی با ظرفیت تولید ۱۶۲۰ مگاوات است که در مجموع ۳ درصد برق کشور را تامین می‌کند که از نیروگاه‌های عظیم کشور محسوب می‌شود.
سوخت مازوت در نیروگاه و پلمب شیرهای آن
مازوت نوعی نفت کوره با کیفیتی پایین و ویسکوزیته بالاست که در نیروگاه‌های حرارتی استفاده می‌شود و کیفیتی پایین تر از گازوئیل دارد. علاوه بر آلودگی‌های حاصل از تبخیر آن برای خاک، آب و گیاهان، از سوختن مازوت دی اکسید گوگرد، ذرات معلق و سایر آلاینده‌های هوا تبدیل می‌شود. تا پیش از سال ۹۴، مازوت سوخت اصلی نیروگاه و متهم ردیف اول آلودگی‌های هوای فردیس، استان و حتی پایتخت بود. به گفته رئیس وقت اداره حفاظت محیط زیست فردیس، روزانه یک میلیون و ۱۰۰ لیترمازوت در نیروگاه مصرف می‌شد.آن روزها محمدی مدیرکل حفاظت محیط زیست البرز نیروگاه منتظرقائم را از مهمترین منابع آلاینده ثابت هوا در استان اعلام کرده بود. با مطالبه مردم و پیگیریهای جدی مسوولان در راستای حفظ سلامت مردم، بالاخره در خرداد سال ۹۴ شیر شبکه اصلی انتقال مازوت و مخازن فرعی این نیروگاه بسته شد و به گفته مسوولان سوخت نیروگاه ۱۰۰ درصد به گاز تبدیل شد.‌
پلمب شیرهای مازوت نیروگاه شکسته شد؟!
از زمان پلمب لوله‌های مازوت تا کنون، هر از گاهی اخبار ضدو نقیضی ازمازوت سوزی در نیروگاه منتظر قائم به گوش می‌رسد و هربار وضعیت سوخت و شیرهای پلمب شده نیروگاه توسط مسوولان کشوری، استانی و شهرستانی مورد بازدید قرار می‌گیرد و هر بار این اخبار توسط مسوولان نقض می‌شد. تا سال گذشته و امسال که همزمان با سرمای هوا و کمبود گاز در کشور، بازشدن قفل پلمب شیرهای مازوت نیروگاه منتظرقائم اعلام شد.علی سلاجقه رئیس سازمان حفاظت محیط زیست کشور در ۱۴ دی ماه ، مازوت سوزی در استان البرز را تایید کرد که تعبیر رسانه‌ها از گفته‌های سلاجقه، تایید مازوت سوزی در نیروگاه منتظر قائم فردیس بود.
مازوت نه؛ سوخت نیروگاه گازوئیل است
این موضوع را از سعید سپهوند سرپرست اداره حفاظت محیط زیست شهرستان فردیس جویا شدیم. سپهوند تقریبا استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه را رد کرد و گفت: مبنای سوخت نیروگاه، گاز و گازوئیل است که بسیاری از اوقات گاز بخش اعظم سوخت نیروگاه را تشکیل می‌دهد. این امر به میزان تولید برق بستگی دارد.‌ما به نوع سوخت مراکز صنعتی از جمله نیروگاه کاری نداریم بلکه خروجی دودکش‌ها را در نظر می‌گیریم و میزان آلایندگی را بررسی می کنیم. یک بررسی توسط سیستم و به صورت برخط انجام می‌شود و گاهی هم بازدید حضوری انجام می‌شود. اما به طور کلی اغلب مجموعه های صنعتی در میانگین سطح استاندارد قرار دارند. نیروگاه هم از این قاعده مستثنا نیست و گاهی در حد استاندارد و گاهی خارج از آن است که اخطار داده می‌شود. موضوع کمبود گاز یک مسئله ملی است که بر اساس آن یا باید خاموشی بدهیم و یا به سمت استفاده از سوخت‌های گازوئیلی برویم. اما به طورکلی بیشتر گازوئیل و گاز مصرف می‌شود.
مازوت می‌سوزانیم
تلاش کردم مجوز ورود به نیروگاه را بگیرم و از نزدیک با مسوولانش در خصوص سوخت مازوت صحبت کنم، اما میسر نشد. اما سوالات زیادی ذهنم را در گیر کرده؛ بالاخره یکی بگوید مازوت می‌سوزانند یا خیر؟ مقدار مازوت موجود در نیروگاه چقدر است؟ دودهای سفید و سیاه از لوله های نیروگاه چیست؟ نظارت بر سوخت مازوت در نیروگاه از چه طریقی صورت می گیرد؟ و...گرشاسب جمشیدنژاد مدیرعامل شرکت مدیریت تولید برق مجموعه نیروگاهی شهید منتظرقائم، به سوالاتم پاسخ داد و در همان ابتدا استفاده از مازوت در نیروگاه را تایید کرد.جمشیدنژاد گفت: با توجه به ابلاغ شورای عالی امنیت ملی در جهت جلوگیری از خاموشی‌های ناخواسته و همچنین به علت محدودیت در تامین موقت گاز، از تاریخ ۸ آذرماه سال ‌جاری فک پلمب در حضور نمایندگان دادستان و محیط زیست انجام و مصرف مازوت در نیروگاه صورت گرفت. مجموع مازوت موجود در نیروگاه ۱۴میلیون و ۹۰۰هزار لیتر و موجودی مفید مازوت (مازوت قابل مصرف در نیروگاه) ۴ میلیون و ۳۰۰ هزار لیتراست.میزان مصرف مازوت با توجه به سهمیه تخصیصی گاز است. در نیروگاه بخار مابقی سوخت مورد نیاز از مازوت استفاده می شود۰ معمولا مصرف به صورت ترکیبی گاز و مازوت صورت می گیرد و با کم و زیاد شدن سهمیه گاز، مصرف مازوت کم و زیاد می شود.اما به طور کلی زمان استفاده از مازوت در نیروگاه بسیار اندک است. در نیروگاه سیکل ترکیبی هم مصرف مازوت صفر است. مصرف مازوت نیروگاه را به صنایع آلاینده درجه یک ارتقا می دهد به همین دلیل جزو نیروگاه های سبز قلمداد نمی شود.
دود نیروگاه چیست؟
جناب مدیرعامل در مورد دودی که از نیروگاه متصاعد می شود،توضیح داد: این دود از بین می رود و ارتباطی با مصرف نوع سوخت ندارد. دود سفید بخارات آب است که توسط برج های خنک کن واحد بخار تولید می‌شود. دود سیاه هم در صورتی که فرآیند احتراق در بویلر(دیگ بخار) به صورت کامل انجام نشود، دود سیاه مشاهده می شود که با تنظیم نسبت هوا مشکل برطرف می شود.
همه اندازه گیری‌های آنلاین خروجی اگزوزها نشانه رعایت استاندارد است. اگزوز بویلرها مجهز به سامانه کنترل شرایط آلودگی است که به صورت آنلاین محصولات احتراق را پایش می کند. این مقادیر به صورت آنلاین در اختیار سازمان محیط زیست نیز قرارداد. همچنین به جز موارد پایش آنلاین بازرسی های سرزده و نمونه گیری نیز توسط آزمایشگاه مورد تایید محیط زیست انجام می‌شود.
توان اسمی نیروگاه شهید منتظرقائم ۱۶۲۳ مگاوات و توان عملی ۱۳۵۰ مگاوات است. این نیروگاه ۳ درصد برق کشورو ۲۰ درصد برق استان البرز و تهران را تولید می کند. همچینن تغذیه بار های حساس خطوط مترو و کنترل ولتاژ منطقه تهران را ایفا می کند و با توجه به نزدیکی به مرکز تهران و کرج از نظر تولید در موقعیت استراتژیک قراردارد. با توجه به اهمیت سلامت خاک و منابع زیرزمینی سامانه ای آنلاین، پارامتر های کلیدی شامل COD,PH,OIL را تحت پایش دارند که این موارد توسط محیط زیست استان نظارت می‌شود. همچنین آلودگی های خاک ،فلزات سنگین نیز توسط آزمایشگاه محیط زیست نمونه برداری و آزمایش می شود. همچنین بخش شیمی در نیروگاه بطور دقیق بخش آلایندگی ها را پایش و کنترل می کند.
قربانیان آلودگی هوا
در سال‌های اخیر توسعه شهرنشینی وصنعتی شدن آنقدر سریع اتفاق افتاد که حواسمان به داشته‌هایمان نبود، چه باغ‌هایی که خشکاندیم و به جایش ساختمان رویاندیم، چه درختانِ اکسیژن سازی که در آتش سوء مدیریت‌های گذشته سوخت و به کارخانجات و منابع دودزا تبدیل شد. چه روستاهایی که از بین‌ رفت و به شهرهایی بدون محدودیت در حریم‌های قانونی، در ساخت و ساز، در افزایش جمعیت انسانها و خودروها و خیلی از بی‌قانونی‌ها شکل گرفت و حالا دودش به چشم که نه، به حلق و ریه هایمان و سلول به سلول تنمان می‌رود تا نسل ما در ناپاکی این روزهای هوا و آینده مقصرباشیم و خودمان اولین قربانیان این آلودگی‌ها باشیم. وجود نیروگاهی که پس از ۵۰ سال با بی تدبیری‌ها در دل شهر قرارگرفته، سرمایه ملی عظیمی است که نه می‌شود از آن گذشت و نادیده‌اش گرفت و نه می توان به سلامت مردم و آلودگی هوا بی توجه بود.نیروگاه منتظر قائم علاوه بر سوخت مازوت،در شرایط کم آبی فردیس ۱۰ حلقه چاه آب شرب را برای خنک کردن توربین های خود استفاده می کند.‌ اما شاید بشود گفت هیچ شهری اینطور نیروگاهی باعظمت را در خود جای نمی دهد. پس چه کنیم؟ آیا وزارت نیرو نباید فکری ویژه برای کاهش آلودگی هوای فردیس توسط نیروگاه منتظر قائم بکند؟ یا مردم فردیس باید تا همیشه استخوان لای زخمش زا تحمل کند و دم نزند؟
پاسخ این سوالات در گروی پیگیری مسؤولان استان است.