پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

اولین صفحه قصه پرغصه قطارشهری کرج ،9 سال قبل در نیمه دوم سال 85 نگاشته شد. در سال 85 قرارداد پروژه خط دو قطارشهری کرج وحومه با بهره گیری از روش"طرح وساخت"با تامین مالی خارجی (فاینانس) با مبلغ 694 میلیون دلار به صورت مقطوع ومدت 4 سال با شرکت سابیر به عنوان پیمانکار اصلی منعقد گردید.
همزمان با انتشار خبر انعقاد قرارداد پروژه قطار شهری ،می شد برق شادی را در چشمان هزاران شهروند کرجی مشاهده نمود،هرچند آنزمان مشکلات ترافیک وآلودگی بصورت امروزه تبدیل به معضل اجتماعی نشده بود ولی حتی تصور بهره مندی از قطار شهری نیز خود امیدوارکننده وشیرین بود. قرارداد پروژه خط 2 قطار شهری کرج ، پس از چهارده ماه تاخیر از زمان برگزاری مناقصه در تاریخ 9/12/85 به شرکت سابیر ابلاغ وبدین ترتیب پیمان طرح وساخت از همان ابتدا ،چهارده ماه از زمان شروع وتداوم اجراء محروم وتبعات آن به آینده پروژه تحمیل شد. باید گفت مطابق وظایف قراردادی ، پیمانکار برای استفاده از تسهیلات مالی خارجی (فاینانس)موظف به جریان انداختن نامه توافق با سرمایه گذاری از کشور اتریش گردیده بود که انجام شد،لیکن به علت طولانی شدن اخذ مصوبه شورای اقتصاد توسط کارفرما، از زمان تسلیم پیشنهاد بانک مذکور تا تاریخ 9/12/85که قرارداد تجاری موجود مبادله گردید وهمچنین مسائل ناشی از تحریم وموانع موجود در نظام بین المللی ،بی نتیجه وبا اعلام کتبی انصراف بانک مذکور، فاینانس کلا متوقف گردید. پس از طی فراز ونشیبهای فراوان که از حوصله این گزارش خارج است ، ضمن ریالی شدن پیمان تا سال 1390 بدون اختصاص هیچگونه مبلغ ریالی از سهم شهرداری وبا تخصیص مبالغ ناکافی از اعتبارات دولتی ،پروژه شروع وتداوم عملیات طراحی وساخت ادامه یافت. در ادامه پیشنهاد گردید با مساعدت وزارت کشور ،بخش تجهیزات بصورت ارزی وکارهای ساختمانی بصورت ریالی از محل صندوق توسعه ملی واعتبارات عمرانی تامین اعتبار شود . شرایط حاکم بر پروژه در سال 85 تا سال 90و عدم تفاهمات به وجودآمده بین کارفرما و پیمانکار منجر به اعلام فسخ قرارداداز طرف کارفرما در سال 90،به پیمانکار شد که موجب توقف 4 ماه عملیات اجرایی گردیده وپیمانکار را با بیش از یکصدمیلیارد ریال ضررمواجه نمود ، جلسات متعدد بین کارفرما ، شهرداری ، استانداری و پیمانکار منجر به صدور صورت جلسه ادامه همکاری پیمانکار با شرایط تعیین شده گردید و پیمانکار به کار خود ادامه داد . از جمله شرایط و تغییرات انجام شده در انتهای سال 90 به منظور ادامه همکاری پیمانکار ،می توان به اصلاحات ساختاری در سیستم پیمانکار ، بکارگیری پیمانکاران نمونه کشوری در ساخت مترو و مشاورین پایه 1 و نظارت مستقیم کارفرما در تخصیص هزینه های پروژه اشاره کرد . بعد از تغییرات انجام شده ،بار دیگر امید به پیشرفت اجرائی مترو و راه اندازی آن در موعد مقرر افزایش یافته و در قبال آن سازمان قطارشهری کرج (کارفرما) متعهد گردید منابع مالی لازم را تامین و همچنین تحویل زمین های مورد نیاز از جمله زمین پایانه را در زمان مقرر به انجام برساند. با توجه به سوابق و اسناد موجود، در این مدت یعنی از انتهای سال 1390به بعد همواره مبالغی که برای پروژه از طرف سازمان قطارشهری کرج در نظر گرفته شده ،کمتر از 20درصد مبالغ مورد نیاز بوده است ، ضمنا بخش عمده ای از استملاکهای مورد نیاز از جمله زمین پایانه که در اجرا و راه اندازی مترو نقش مهم و به سزائی دارد و زمین های مربوط به هواکشهای میان تونلی و گالری های دسترسی جهت شروع عملیات اجرایی تحویل پیمانکار نگردید . همچنین در برخی موارد نیاز به استملاک منازل مسکونی و جابجایی تاسیسات شهری که معارض با عملیات اجرائی پروژه بوده از طرف کارفرما اقدامی صورت نگرفته که این مسئله منجر به تعطیلی کار دربرخی مقاطع و یا تغییر روش اجرا و زمان بری بیشتر برای انجام کار و به تبع آن افزایش هزینه شده است . یکی دیگر از مشکلات بزرگ به وجود آمده در سال 1391افزایش 3 برابری قیمت دلار و تورم افسار گسیخته کشوری بوده که تمام پروژه ها ی عمرانی را به چالش کشانده و اغلب کارفرمایان پروژه های ملی را مجبور به در خواست اصلاح قیمت کرده است . به عنوان مثال می توان به پروژه خط 2 قطار شهری مشهد اشاره کرد که از نظر ثابت بودن قیمت و شرایط قرارداد تشابهات زیادی با خط 2 متروی کرج دارد که با پیگیری مستمر و موثر کارفرمای خط 2 مشهد ،جهت تعیین قیمتها در شورای عالی فنی و سازمان برنامه و بودجه این مهم در آن پروژه در سال 92 به نتیجه رسیده و پروژه خط 2 مشهد نزدیک به مرحله افتتاح می باشد . در پروژه خط 2 قطار شهری کرج باتوجه به اینکه تاکنون کمتر از 20 درصد از بودجه مورد نیاز تامین شده ، جهت به روز رسانی قیمتها عزم جدی و توان لازم در مدیریت شهری دیده نمی شود. بعد از گذشت حدود 9 سال از آغاز عملیات اجرایی یکی از بزرگترین پروژه های ملی در کرج ، همچنان شاهد بی ثباتی در تصمیم گیری هایی در این پروژه هستیم که اگر واکاوی شود به نتیجه میرسیم که مهمترین دلیل طولانی شدن پروژه ، عدم تامین منابع مالی میباشد . موضوع قابل تامل پیشنهادی است که در مراحل مختلف از سوی کارفرما به پیمانکار ارائه وبا رد این پیشنهاد ،کار با روند کندی مواجه شده است . مواقعی کارفرما جهت تامین منابع مالی پروژه خط 2 به میزان 100 درصد بودجه مورد نیاز، به پیمانکار پیشنهاد تهاتر زمین را نموده که با توجه به شرایط رکود قیمت زمین و عدم امکان سرمایه گذاری مناسب در این خصوص پیمانکار این پیشنهاد را نپذیرفته و سازمان قطار شهری کرج نه تنها جهت به روز رسانی قیمتها اقدام موثر ومفیدی انجام نداده بلکه با ملغی کردن روند به روز رسانی قیمت ،به پیمانکار ابلاغ نموده در صورتی که تمایل به ادامه همکاری دارد با قیمتهای سال 91 کار کند ، همچنین معاون فنی عمرانی استاندار البرز در مصاحبه ای به این مطلب اذعان داشته که اگر پیمانکار اصرار به ماندن دارد با قیمتهای 91 ادامه همکاری دهد . آنچه از مطالعه پرونده قطار شهری کرج بدست میاید ، این است که این پروژه در صورت اهتمام مدیریت شهری براحتی قابل تحقق بوده وتنها عدم تزریق بموقع اعتبار،سبب بروز مشکلات در این مرحله شده است. بر کسی پوشیده نیست کارهای زیرزمینی و تونل یکی از سخت ترین مشاغل بوده و کارگران شاغل در این کارگاهها شراط بسیار سختی را متحمل میشوند و هم اکنون به دلیل مساِئل و مشکلات پیش آمده از جمله عدم پرداخت صورت وضعیت های تایید شده توسط سازمان قطارشهری کرج، ماهها ست که حقوق خودرادریافت نکرده اند واز نظر اقتصادی شرایط بسیار سختی را تجربه می کنند. علی اصغر همتی ،مدیرعامل سازمان قطارشهری کرج و حومه درمورخه 16/6/1393، از پیشرفت 47درصدی مجموعه قطار شهری کرج خبردادو گفت :پیگیر وضعیت اعتباری قطار شهری کرج هستیم ودر حال حاضر روند تکمیل پروژه ادامه دارد .وی افزود: به غیر از بودجه هم اکنون هیچ مشکلی برای تکمیل قطار شهری کرج وجود ندارد وتا کنون در سازه های پروژه بطور میانگین پیشرفتی 47درصد ی داشته ایم .همتی خاطرنشان ساخت :برای تامین بخشی از اعتبار ریالی، با همکاری شهرداری شش قطعه زمین در اختیار سازمان قطار شهری کرج قرار گرفته است تا پس از مطرح شده در جلسه شورای شهر وبر اساس کمیسیون ماده پنج به مزایده گذشته وبفروش برسد. مورخه 18/6/1393،عزیز اکبریان نماینده نماینده مردم کرج ، اشتهارد وآسارا در مجلس شورای اسلامی، میزان اعتبار تعیین شده برای یک سال فعالیت قطار شهری را 300میلیارد تومان عنوان کرد وبا بیان اینکه این رقم به دلیل تحریم ها ناگهان به شدت افت کرد،افزود: شهرداری کرج سال گذشته با فروش 20میلیارد از اراضی خود توانست تنها از خواب این مجموعه جلوگیری کند. مدیرعامل قطار شهری کرج در مورخه 8/9/94 در مصاحبه با خبرگزاری ایسنا، اظهار میدارد: پس از مطرح شدن بحث تامین مالی پروژه قطار شهری کرج ، شورای شهر مصوبه ای را به منظور تامین مالی این پروژه از طریق فروش زمین به تصویب رساند اما این مصوبه توسط "شستا" و"سابیر" مورد پذیرش قرار نگرفت وشورای شهر نیز اصلاح قیمت انجام پروژه را از دور بررسی خارج کردواز این به بعد هیچگونه اصلاح قیمتی در هزینه های پروژه قطارشهری صورت نخواهدگرفت. رئیس شورای شهر کرج ،مورخه 24/9/94 در مصاحبه با خبرگزاری ایرنا: با اشاره به نتیجه تصمیم گیری در مورد وضعیت ادامه همکاری با پیمانکار قطارشهری کرج ، اظهار داشت: در این زمینه جلسه ای با حضور استاندا البرز،معاون عمرانی استاندار، شهردار کرج، مدیرعامل "شستا" وبنده تشکیل شد ،که مشکلات مربوط به همکاری با "سابیر" در آن مطرح شد. وی افزود: هرگونه اقدام لازم از سوی مدیریت شهری کرج برای ادامه همکاری با "سابیر"انجام شد (آیا منظور از همکاری 100%تهاتراست ؟)اما پیمانکار قطار شهری کرج از قبول مصوبات شورا سرباز زد. رئیس شورای اسلامی شهر کرج با بیان اینکه در این زمینه مدیریت شهری کرج حتی موضوع تعدیل قیمت را نیز پیشنهاد کرد ، گفت: "سابیر"پس از گذشت 2 ماه زیر بار صورت جلسه ای که توسط شهردار ورئیس شورای شهر کرج امضاء شد،نرفت. وی تصریح کرد: مدارک واستنادات ارائه شده توسط مدیرعامل "شستا" پذیرفته ومقرر شد تا اقدامات قانونی در این زمینه صورت گیرد وبه احتمال قوی پیمانکار جدید بر اساس ضوبط ومقررات تعیین می شود.(آیا تاوان هزینه های سنگین فسخ و عقد قرار جدید را شهروندان کرجی که 9 سال انتظار بهره مندی از قطار شهری را کشیده اند ، باید بپردازند؟!) دادگو ادامه داد: منتفی شدن مصوبه شورا مبنی بر تعدیل قیمت ها از سوی "سابیر" از جمله دلایلی بود که سبب شد مدیر عامل شستا با قطع این همکاری موافقت کند.
وی اظهار داشت : بر اساس دستورات مدیر عامل "شستا" قرارداد با "سابیر"به عنوان پیمانکار قطار شهری از سوی مدیرت شهری کرج تمام شده است وشهر دار کرج نیز موظف است پیمانکار جدیدو واجد شرایط را برای ادامه اجرای پروژه قطار شهری کرج انتخاب کند.(منافع شهروندان وشهر در این تصمیم لحاظ شده است ؟)
توضیحات شستا در باره ادامه همکاری سابیر با قطار شهری کرج
روابط عمومی شستا از ادامه همکاری پیمانکار قطار شهری کرج در این پروژه خبر داد. خبرگزاری شستا: روابط عمومی شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی د رتوضیحاتی در باره ادامه همکاری شرکت سابیر اظهارداشت:پس از دیدار استاندارالبرز، اعضای شورا وشهردار کرج با مدیرعامل شرکت سرمایه گذاری تامین اجتماعی ،پس از بررسی همه جانبه شرایط کنونی پروژه متر کرج به مدیرعامل هلدینگ عمران وحمل ونقل شستا ابلاغ شد که نسبت به رفع موانع کاری موجود اقدام کند. در توضیحات روابط عمومی شستا آمده است : براین اساس این شرکت باید با هماهنگی شهرداری وشرکت ره آهن شهری(مترو) کرج نسبت به تسریع در اجرای طرح وبه بهره برداری رساندن آن اقدام کند. این روابط عمومی تصریح کرد:علیرغم مشکلاتی که در زمینه تامین اعتابر وسایر موانعی که از گذاشته در مسیر اجرای این پروژه قرار داشته ، مجموعه شستا کمک می کند تا هرچه زودتر رضایت مردم ومسئولان البرز لز عملکرد سابیر به دست آید .در مورخه 9/10/1394 ابلاغ اخطار فسخ پیمان پروژه قطار شهری کرج بر اساس ماده 15-2 به پیمانکار اعلام گردید. مدیرعامل شرکت سابیر در پاسخ به این اخطار، با اشاره به مفاد قرارداد آورده است : تعجیل در اقدام به فسخ پیمان بنا به دلایل فراقانونی ، غیرحقوقی وخارج از مفاد قرارداد وبا اهدافی از پیش طراحی شده موجب شده است که تشریفات بسیار معمول ومرسوم قراردادی وحقوقی که حتی در اقدامات روزمره بین طرفین هر قراردادی مرسوم والزام آور است ، به فراموشی سپرده شود، لذا مجددا تاکید می گردد از آنجا که نامه شماره 10812-94 مورخ 7/10/1394 مشاور که مبنای نامه فوق الذکر آنن کارفرما محترم می باشد دریافت نگردیده است ،نامه ابلاغ اخطار فسخ پیمان آن کارفرما محترم فاقد اعتبار حقوقی وقراردادی است .در بخش دیگری از نامه آمده است ، درخواست های متعدد این پیمانکار برای رعایت مفاد قرارداد در رسیدگی به اختلافات به روش های مرسوم وقراردادی از جمله تشکیل هیئت حل اختلاف موضوع ماده 20 شرایط عمومی پیمان (موضوع نامه های عدیده ددرموردتشکیل هیئت حل اختلاف) بصورت فراقانونی وغیر قراردادی مسکوت وبدون ارقام مانده است . لازم به ذکر است طی رتبه بندی انجام گرفته توسط سازمان مدیریت صنعتی (مرکز رتبه بندی شرکت های برتر )سابیر بعنوان دومین پیمانکار برتر کشور در حوزه عمرانی انتخاب شده است .همچنین در اولین رتبه بندی انجام گرفته از میان بیش از 250 شرکت زیر مجموعه شستا ،بعنوان یکی از 10 شرکت برتر انتخاب گردیده است . گفتنی است چندی پیش بنا به دعوتی که از مدیرعامل سابق قطار شهری کشور،محسن هاشمی بعمل آمد، وی طی بازدید از عملیات اجرایی پروژه ،بنا به درخواست میزبان ،گزارشی در این زمینه تهیه نموده که بنظر میرسد با توجه به کارنامه درخشان و موفقیت های انکارناپذیر وی در متروی کشور ، مطالعه گزارش میتواند نشان دهد که آیا پیمانکار توان ادامه کار را دارد یا نه، البته علیرغم اعلام آماده بودن گزارش، هنوز اقدام جهت دریافت آن صورت نگرفته است . در پایان انتظار میرود، هزینه اختلافات فیمابین کارفرما وپیمانکار بعد از 9 سال کش وقوس به شهروندان تحمیل نشود، البته در حال حاضر سرنوشت حدود 800 کارگر وخانواده هایشان نیز با این پیمان گره خورده و کارگرانی که چندین ماه حقوق معوقه دارند ، چشم انتظار تعیین تکلیف پروژه قطار شهری کرج هستند تا با نزدیک شدن به ماه های پایانی سال ، ابرهای تاریک نا امیدی بر زندگیشان سایه نیاندازد.
گزارشگر: خاکپور