پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

یک مدرس علوم ارتباطات معتقد است: شبکه‌های اجتماعی نه تنها تهدید نیستند، بلکه فرصت‌های زیادی در اختیار ما قرار داده‌اند تا از طریق آن بتوانیم چهره و تصوری که از ایران در عرصه بین‌المللی وجود دارد را تغییر دهیم.
دکتر حمید ضیایی‌پرور در نخستین سمینار فناوری اطلاعات و ارتباطات استان البرز که از سوی دفتر مطالعات فرهنگی جهاد دانشگاهی البرز در کرج برگزار شد، گفت: پیش از هر چیز باید به تعریفی از اینترنت پرداخت؛ اینترنت چیست؟ در واقع حدود ۴۷ سال پیش اینترنت در پنتاگون آمریکا متولد شد؛ فلسفه این پیدایش به تمایل آمریکا برای ارتباط رایانه‌های آن زمان بدون نگرانی از حملات موشکی شوروی در اوج جنگ سرد باز می‌گردد.ضیایی‌پرور افزود: به همین دلیل آمریکا پروژه‌ای را به موسسه تحقیقات پیشرفته ارتباطی خود برای ساخت یک پروتکل ارتباطی محول کرد تا مراکز کنترل فرماندهی با یکدیگر ارتباط داشته باشند. وی ادامه داد: از آن زمان تا سال 1990 که وب ساخته شد اینترنت یک پدیده انحصاری و کاملا آمریکایی بود؛ اما در سال 1990 تیم برنزلی مدیر آی تی مرکز سرن برای انتشار اطلاعات تولیدی این مرکز تحقیقاتی با مشکل مواجه شد؛ بنابراین پروتکل www را اختراع کرد و اولین سایت اینترنتی جهان به وجود آمد. ضیایی‌پرور خاطرنشان کرد: سال 1990 تا کنون که شاهد دوران انفجار اطلاعات بودیم را می‌توانیم به دو دوره 10 ساله تقسیم کنیم؛ دوره اول تولید کنندگان اندک، گیرندگان انبوه بدون ارتباط دو طرفه مدل وبِ یک که به ابداع فناوری‌هایی چون ایمیل، چت روم دایرکتوری منجر شد و آن را تحت عنوان وبِ یک نامگذاری کردند. وی اضافه کرد: اما از زمان ایجاد وبلاگ، یعنی از سال 2000 به بعد، وب متحول شد و از سال 2004 از وبِ دو نام بردند؛ در این دوره گیرنده انبوه فرستنده اندک به کانال دو طرفه و گیرنده فرستنده انبوه تبدیل شد. این استاد ارتباطات خاطرنشان کرد: مصداق‌های وبِ دو، اولین وبلاگ‌هایی بود که به همه افراد امکان تولید کننده اطلاعات می‌داد و هر کسی می‌توانست اطلاعات خود را به اشتراک بگذارد. وی با بیان اینکه این روند به پیدایش شبکه‌های اجتماعی منجر شد و حتی بسیاری از انقلاب‌های منطقه را نیز رقم زد، گفت: این تحولات هر فرد را به یک تولید کننده خبر و محتوا تبدیل کرد.
ضیایی‌پرور ادامه داد: پس از آن شبکه‌های دوست‌یابی مانند فیس بوک به وجود آمد و همزمان با آن در ایران چت‌روم‌ها رشد کردند و بعد سایت‌های اجتماعی به وجود آمدند. وی تصریح کرد: سپس نوبت به ویکی‌ها رسید؛ ویکی‌ها دانشنامه‌هایی هستند که توسط عموم مردم نوشته می‌شوند و از نمونه‌های آن می‌توان به ویکی پدیا که در ابتدا به هیچ وجه قابل استناد نبود و هرج و مرج‌گرایانه به نظر می‌رسید، اما امروز نتایج بسیار زیادی به دنبال داشته و به چهارمین سایت پربازدید جهان تبدیل شده است، اشاره کرد. وی اعلام کرد: پس از آن، انواع و اقسام ویکی‌ها به وجود آمد که جنجالی‌ترین آن ویکی لیکس است. ضیایی‌پرور سایت‌های اشتراک‌گذاری را یکی دیگر از تحولات وب در سال‌های اخیر عنوان و اعلام کرد: به اشتراک گذاشتن از ویژگی‌های ذاتی انسان‌هاست؛ در دنیای مجازی سایت‌هایی چون فلیکر، یوتیوب و کلام تی وی و نسخه‌های ایرانی آن لنزور، آپارات و ... به منظور به اشتراک‌گذاری مدیا به وجود آمد. وی افزود: پس از آن پیام‌رسان‌ها آمدند و در یک تحول به صورت موبایلی کار خود را ادامه می‌دهند و جایگزین چت‌ها شدند؛ پس از آن نوبت به تالارهای گفت و گو، گروه‌ها، خبرخوان‌ها، پادکست‌ها و ... رسید. این استاد دانشگاه تصریح کرد: تحولات شبکه‌های اجتماعی باعث شد تا کاربران با اینترنت آشتی کنند و به گسترش هر چه بیشتر آنها منجر شود. وی ادامه داد: شبکه‌های اجتماعی ویژگی‌های مختلفی دارند که اولین موضوع آن به هویت مربوط است و به عنوان اصلی‌ترین چالش و مساله در حوزه شبکه‌های اجتماعی مطرح می‌شود. ضیایی‌پرور افزود: دوم به اشتراک‌گذاری و یادگیری است، همه الان معلم همه هستند؛ سوم قدرت بسیج کنندگی است. وی راه‌اندازی کمپین‌ها و فعالیت‌های اجتماعی را از دیگر کاربردهای این شبکه‌ها دانست و یادآور شد: در ساعات اولیه زلزله ورزقان، صدا و سیما کاری نکرد و تمام کمک‌های مردمی از طریق شبکه‌های اجتماعی جمع‌آوری شد. وی در ادامه با بیان اینکه خبرهای منتشر شده در شبکه‌های اجتماعی در میان مردم جایگاه ویژه‌ای پیدا کرده است گفت: اطلاعاتی که به صورت خام و از طریق رسانه‌های غیر رسمی به دست افراد می‌رسد، بیشتر قابل اعتماد شده است. ضیایی‌پرور در توضیح این مساله به عملکرد بسیاری از رسانه‌های رسمی در عدم پوشش تمام واقعیت‌های اجتماعی اشاره و تاکید کرد: مثلا وقتی شهاب حسینی و اصغر فرهادی جایزه کن امسال را دریافت کردند، صدا و سیما از اعلام خبر آن در حالی ابا داشت که شبکه‌های اجتماعی از پوشش این موضوع در حال انفجار بود. وی اعلام کرد: در هر حال، میزان اعتماد مردم به رسانه‌های رسمی کم شده و در عوض این اعتماد در حال حرکت به سمت رسانه‌های اجتماعی است که البته این یک اشکال است و امکان انتشار اطلاعات نادرست زیاد می‌شود. این مدرس ارتباطات یکی دیگر از ویژگی‌های رسانه‌های اجتماعی را قدرت سرگرم کنندگی عنوان و اعلام کرد: از بین همه کارکردهای رسانه، سه کارکرد اساسی وجود دارد که شامل اطلاع رسانی، نقد و سرگرمی می‌شود. وی افزود: متاسفانه رسانه‌های اساسی ما کمتر از همه به سرگرمی پرداخته‌اند؛ به همین دلیل است که خندوانه عنوان پربیننده‌ترین برنامه تلویزیون بعد از انقلاب را به خود اختصاص می‌دهد؛ چون به موضوعات سرگرمی و خنده پرداخته است. ضیایی‌پرور ادامه داد: شبکه‌های اجتماعی به هیچ وجه تهدیدزا نیست و اگر آموزش‌های لازم در استفاده از آن داده شود، فرصت‌های بی‌شماری را در اختیار ما قرار می‌دهد. وی با بیان این که در هر حال این شبکه‌ها گسترش پیدا کرده است، گفت: هر چیزی به آموزش نیاز دارد؛ در غیر این صورت به تهدید تبدیل می‌شود. ضیایی‌پرور به تعدادی از تهدید‌های احتمالی شبکه‌های اجتماعی اشاره و عنوان کرد: واگرایی اقوام در فضای سایبر، ترویج ملی‌گرایی افراطی، ترویج سبک زندگی غربی، برقراری ارتباطات کنترل نشده، انتقال هنجارهای نامتعارف، نقض حریم خصوصی و جاسوسی مدرن از جمله تهدیدهایی است که ممکن است به دلیل عدم آموزش کافی به وجود آید. وی در ادامه به فرصت‌های بی‌شماری که شبکه‌های اجتماعی در سال‌های اخیر ایجاد کرده‌اند اشاره کرد و گفت: یکی از این فرصت‌ها گسترش زبان فارسی است؛ در هیچ دوره ای از دوره تحول زبان فارسی به اندازه این 25 سالی که وب فارسی ایجاد شده است، زبان فارسی در میان فارسی زبانان گسترش پیدا نکرده است. ضیایی‌پرور افزود: از وب می‌توان برای تولید محتوای فارسی، ترویج مبانی دینی، تغییر تصویر ایرانی‌ها در میان جهانیان و دفاع از حقوق بشر استفاده کرد. وی خاطرنشان کرد: تصویری که در برخی نقاط جهان از ما وجود دارد مطلوب نیست؛ از طریق شبکه‌های اجتماعی می‌توان این تصویر را عوض کرد؛ زیرا صدا و سیما دیده نمی‌شود ولی شبکه‌های اجتماعی این فضا را برای تغییر به وجود آورده است. این استاد دانشگاه از فرصت‌های شبکه‌های اجتماعی را راه اندازی کمپین‌هایی چون خلیج فارس عنوان و اعلام کرد: اولین کسی که به تحریف نام خلیج فارس معترض شد یک وبلاگ‌نویس بود نه وزارت خارجه و پس از آن بود که وزارت خارجه کارهای دیپلماتیک برای مقابله با این تحریف را انجام داد. وی اضافه کرد: کمپین نوروز، انرژی هسته‌ای، بازگرداندن نام ایران به فهرست یاهو و کمپین جین از دیگر نمونه‌های این کمپین‌ها هستند. ضیایی‌پرور در پایان با بیان اینکه اگر ظرفیت‌های این شبکه‌ها را بشناسیم می‌توانیم از آن در راستای معرفی ارزش‌های دینی و ملی خود استفاده کنیم، گفت: ما باید قبول کنیم که تکنولوژی تولید غرب است و برتری ما فقط می‌تواند در زمینه تولید محتوا باشد؛ ما گنجینه‌هایی چون مثنوی، قرآن، کلیله و دمنه و ... را داریم؛ این گنجینه‌ها مثل نفت زیر زمین است که فقط آن را داریم اما باید استخراج کنیم و از آن بهره ببریم.