پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان طالقان با بیان اینکه میزان تولید رسوب در سدها از مهمترین دلایل کاهش عمر مفید سد است، گفت: به رغم اینکه مدت زیادی از بهره برداری از سد طالقان نگذشته به جرات می توان گفت هم اکنون بیش از 20 درصد رسوب وارد این سد شده است.
حامد فرضی عصر سه شنبه در حاشیه بازدید اصحاب رسانه از حوزه های آبخیز و منابع طبیعی شهرستان طالقان در ابتدای سخنانش تصویری کلی از سیمای منابع طبیعی طالقان ارائه داد و این منطقه را دارای 150 هزار کیلومتر مربع عرصه منابع طبیعی و از شهرستانهای بزرگ استان اعلام کرد که 90 هزار هکتار از این عرصه ها به عنوان عرصه های ملی و مرتعی محسوب می شود. وی اضافه کرد: در حال حاضر حدود 85 هزار واحد دامی از این مراتع که غالبا از مراتع درجه یک، دو و بخش کمی نیز مراتع درجه سه است بهره برداری می کنند و تولیداتشان مستقیما وارد چرخه اقتصادی کشور می شود. هم اکنون نیز 15 نیرو از عرصه های منابع طبیعی شهرستان محافظت می کنند که قطعا جوابگوی این منطقه با این پتانسیل و شرایط توپوگرافی کوهستانی آن نیست. رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان طالقان در ادامه با اشاره به اینکه برای تشکیل یک سانتی متر خاک حاصلخیز صدها سال زمان نیاز است، گفت: در منطقه طالقان نوع تشکیلات زمین شناسی به فرسایش بسیار حساس است و از همین رو رسالت ما در نگهداری از خاک بیشتر می شود.
وی اجرای پروژه های آبخیزداری را از راهکارهای مهم کنترل فرسایش خاک نام برد و یادآور شد: عملیات آبخیزداری در قالب اجرای عملیات مکانیکی شامل ایجاد سدهای گابیونی(توری سنگی)، سدهای ملاتی و سدهای بتونی و همچنین عملیات بیومکانیکی کاشت بوته، بذرپاشی، کپه کاری، بذرکاری و اسکله ریزی است و موجب کنترل رسوب در پشت سدها شده در نتیجه رسوب همراه رواناب جاری نمی شود. فرضی با بیان اینکه هدف از اجرای طرح های آبخیزداری تثبیت خاک است، گفت: ما حتی برای ایجاد سدهای گابیونی از دام برای جابجایی سنگها استفاده می کنیم چرا که عبور ماشین آلات و دستگاه های سنگین به تخریب خاک منجر می شود. وی با تاکید بر اهمیت حفظ پوشش گیاهی در کنترل فرسایش خاک افزود: از سوی دیگر چرای دام باید متناسب با ظرفیت مراتع باشد در غیر این صورت با تعلیف دام از مرتع و از بین رفتن پوشش گیاهی، زمین خالی و مستعد فرسایش می شود. فرضی گفت: در حالت طبیعی ضربه ناشی از قطرات باران پس از برخورد با برگ گیاهان گرفته می شود اما با از بین رفتن پوشش گیاهی ضربه آب به طور مستقیم به سطح خاک وارد شده و سبب از هم پاشیدگی ذرات خاک می شود و در تداوم بارندگی ها با ورود از آبراهه های کوچک به آبراهه های بزرگ سیلاب به وقوع می پیوندد. رئیس اداره منابع طبیعی شهرستان طالقان با اشاره به چرای غیرمجاز در مراتع این شهرستان گفت: متاسفانه دیده شده تا سه برابر ظرفیت از مراتع بهره برداری می شود که این امر حاصلی جز نابودی پوشش گیاهی و وقوع گرد و غبارهای مخرب به ارمغان نمی آورد. وی تصریح کرد: اگر پروژه های آبخیزداری و حفاظت از مراتع انجام نشود در پایین دست سیلابهای ویرانگری خواهیم داشت که با هیچ هزینه ای قابل جبران نیست. نمونه آن وقوع سیلاب سال 91 در روستای حسنجون است که با شدت بارندگی بالا در مقطعی کوتاه در کمتر از 500 هکتار از مراتع به وقوع پیوست و سه چوپان و 500 راس دام را از بین برد و در پایین دست نیز با عبور از درون روستا باعث تخریب و خسارت به پل ها و خانه های مردم شد.
اعتبار دستگاه های حاکمیتی نباید قطع شود
فرضی یادآور شد: وقتی آب حرکت می کند قدرت تخریی دارد اما رسوب همراه آب شدت تخریب را افزایش می دهد اگر بتوانیم آب را در سرشاخه کنترل کنیم خسارتهای کمتری را متحمل شده و خاک حاصلخیز نیز حفظ می شود. این مسئول در اداره منابع طبیعی و آبخیزداری طالقان در بخشی دیگر از سخنانش با اشاره به اینکه منابع طبیعی دستگاهی حاکمیتی است و دستگاه های حاکمیتی باید منابع شان استمرار داشته باشد، گفت: قطع اعتبار در هر مرحله از کار موجب می شود روند کارها چه در امر حفاظت و چه در احیا با مشکل مواجه شود. متاسفانه در دو سال اخیر شاهد این وضعیت هستیم. علاوه بر این کمبود نیرو مشکلات ما را مضاعف کرده است. رئیس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری شهرستان طالقان همچنین با ارائه گزارشی از وضعیت کنونی سد بزرگ این شهرستان گفت: پس از بهره برداری از سد طالقان در سال 84 اجرای پروژه های آبخیزداری در بالادست این سد بزرگ و مخزنی از اولویت های اداره منابع طبیعی شهرستان قرار گرفت. وی افزود: این سد از نقاط قوت استان و دارای ظرفیت 420 میلیون مترمکعب ذخیره آب است و تا کنون بیش از 80 هزار سازه آبخیزداری و عملیات بیومکانیکی برای کنترل رسوب در بالادست این سد به اجرا درآمده با این حال میزان رسوب آن بالاست. از دلایل این امر چرای بی رویه و غیرمجاز دام در مراتع بالادست سد بوده و شاید بتوان گفت در حوزه سلسله جبال البرز بیشترین میزان رسوب مربوط به منطقه طالقان است. وی با بیان اینکه سد طالقان با دوره بازگشت 100 ساله احداث شده و میزان تولید رسوب در سدها از مهمترین دلایل کاهش عمر مفید سد است، اذعان داشت: متاسفانه به رغم اینکه مدت زیادی از بهره برداری از سد طالقان نگذشته به جرات می توان گفت هم اکنون بیش از 20 درصد رسوب وارد این سد شده است. فرضی متذکر شد: در دو سال اخیر حجم زیادی از مخزن سد توسط رسوبات حوزه های آبخیز پر شده است. کمبود بارش هم باعث شده در برخی نقاط سطح تراز آب به پایین تر از 30 متر و در انتهای سد نیز بالغ بر 50 تا 60 متر پایین تر از خط تراز آب رسیده است.
حجم مخزن سد طالقان به یک سوم رسید
به گفته این مسئول در شرایط پیک، حجم مخزن سد 420 میلیون مترمکعب بوده که حدود 320 میلیون مترمکعب جزء حجم مفید سد و مابقی جز حجم مرده است. در حال حاضر حجم مخزن سد طالقان به یک سوم کاهش یافته که هشداری برای تامین آب شرب شهر تهران در سال جاری است. خبرنگاران در ادامه این برنامه از حوزه "آبخیز ذیدشت" بازدید کردند. طرحی که به گفته رئیس اداره کل فنی و اجرایی منابع طبیعی و آبخیزداری البرز از سال 87 آغاز شده است. اصغر بیات با اشاره به اینکه این منطقه جزء مناطق 11 گانه کشور در تقسیم بندیهای خاک، اقلیم و پوشش است، ضرورت این حوزه ها در آبخیزداری را مقایسه آمار برای تدوین برنامه ریزی های آینده عنوان کرد و گفت: این موضوع بسیار بااهمیتی است اما در سالهای اخیر کمبود اعتبار مشکل ساز شده است و بسیاری از طرح های آبخیزداری متوقف شده یا به کندی پیش می روند. وی افزود: آب شرب تهران، بخشی از استان البرز و دشت قزوین از سد طالقان تامین می شود و فعالیتهای آبخیزداری در حوزه این سد دارای اهمیتی خاص است ولی چندان به آن توجه نمی شود.
بیات با بیان اینکه کنترل رسوبات از تاثیرات آبخیزداری است و به میزان رسوب کنترل شده آب در سدها ذخیره می شود، تصریح کرد: با توجه به اینکه تمام هزینه عملیات آبخیزداری در هشت سال بازمی گردد و پس از هشت سال سوددهی دارد از وزارت نیرو انتظار همکاری بیشتری داریم. به گفته این مسئول مطالعات آبخیزداری حوزه "ذیدشت" به پیش از استان شدن البرز و زمانیکه این منطقه در حوزه استان تهران بود بازمی گردد و هم اکنون عملیات مکانیکی و بیومکانیکی آن در حال انجام است. این حوزه از حوزه هایی است که مستقیما وارد دریاچه سد می شود و از نظر کنترل رسوب از حوزه های اولویت دار است و باید به آن اهمیت بیشتری داد.