صفحه اصلي > یادداشت > پیاده محوری، حلقه مفقوده توسعه پایدار شهری
پیاده محوری، حلقه مفقوده توسعه پایدار شهری26 مهر 1396. نويسنده: monshi |
 در حالی که شهرداریهای ایران در رویکردی غلط به دنبال سواره محوری بوده و توسعه شبکه راهها و احداث تقاطعات غیرهمسطح و آزاد راه های شهری را در دستور کار قرار داده اند اما در اروپا و آمریکا مدار توسعه پایدار بر محور پیاده محوری می چرخد. پیاده محوری واژگانی است که طی چند دهه اخیر به ادبیات عمرانی و شهرسازی ایران وارد شده اما آنطور که باید و شاید بر ریل اقدام و عمل قرار نگرفته است. پیاده محوری یکی از راهکارهای ارتقای سرمایه های اجتماعی و عاملی برای تحکیم سلامت شهروندی و مقابله با ترافیک و آلودگی هوا به زبان دیپلماسی تندرسی و ورزش می باشد. برخی انتقادها ناخودآگاه مولد مسئله های جدید مدیریتی و شهرسازی هستند؛ برای مثال سرزنش رانندگان خودروهای تک سرنشین در شرایطی که کلانشهر کرج هنوز به اولیه های ناوگان حمل و نقل عمومی اعم از مترو و BRT مجهز نیست یا مردم به تاکسی و اتوبوس های مدرن و مجهز دسترسی ندارند، چه توجیهی می تواند داشته باشد؟! آیا شهروندان بدون تامین محرک ها و مشوق های لازم به حضور بدون خودرو در سطح شهر تن می دهند؟ در خصوص پیاده محوری یا ترویج فرهنگ استفاده از دوچرخه نیز همین گونه است؛ طبق آمارهای رسمی حدود 18 درصد از ترافیک کشور مربوط به معابر البرز و کرج می شود و سالانه چند میلیارد تردد در شبکه معابر استان ثبت می شود و شاهدیم که پروژه هایی با اعتبار هزار میلیارد تومانی برای توسعه شبکه راهها استارت می خورند اما به راستی سهم «پیاده محوری» چه می شود و چرا برای تشدید ترافیک و آلودگی هوا و مخاطرات زیست محیطی فرش قرمز پهن می کنیم؟ در اروپا گلچین معابر برای ایجاد مسیرهای ویژه دوچرخه سواری در نظر گرفته می شود یا شاهد احداث پیاده راه در قلب شهرهای بزرگ همچون پاریس و لندن و رم هستیم و شهرداریها بی اعتنا به تقاضا برای افزایش ظرفیت تردد خودروها، در درجه اول به سلامت شهروندی، ارتقای شاخص های زیست محیطی و توسعه پیاده محوری می اندیشند و نقشه راه توسعه شهری نیز حول محور برنامه ریزی به منظور شهر زیست پذیر توأم با استانداردهای جهانی می چرخد. سرزنش رانندگان خودروهای تک سرنشین در شرایطی که کلانشهر کرج هنوز به اولیه های ناوگان حمل و نقل عمومی اعم از مترو و BRT مجهز نیست یا مردم به تاکسی و اتوبوس های مدرن و مجهز دسترسی ندارند، چه توجیهی می تواند داشته باشد؟! نیم نگاهی به پیاده روهای کلانشهر کرج نشانگر مسیرهایی مملو از دستفروشان و تعرض واحدهای صنفی به مسیر تردد عابرین پیاده است که در اکثر آنها روح فضای سبز یا نشاط اجتماعی مشاهده نمی گردد و حجم انبوه تبلیغات آشفته، مبلمان نامنسجم و تراکت های تبلیغاتی نوعی دلزدگی را در شهروندان ایجاد می کند و دوستداران دوچرخه سواری نیز جز در معدود پارکهای کرج راه دیگری برای به نمایش گذاشتن علاقمندی شان برای داشتن شهری سالم و پاکیزه ندارند. پیاده محوری شاخه ای از هنر انسان محوری در علم معماری و شهرسازی است که با تلفیقی از سنت و مدرنیته و استفاده از ترکیب فضای سبز، مبلمان شهری و سنگفرش های استاندارد، فضایی را ایجاد می کند که اولا معلولان و سالمندان نیز قادر به لذت بردن از ورزش پیاده روی باشند و ثانیاً مردم به جای تردد با وسایل نقلیه و استنشاق از دودهای سمی خودروها و مشاهده صحنه هایی از شلوغی و ازدحام، پیاده روی در قابی دل انگیز و دلنشین را ترجیح دهند که جلوه ای از تجلی سرمایه های اجتماعی به شمار می رود. بی شک یکی از علت های اصلی ترویج خشونت، افزایش دعواهای خیابانی، گسست های معنوی و آمار بالای طلاق در شهرهای بزرگ همچون کرج به توسعه «سواره محوری» باز می گردد و چارچوب کلی شهر فضایی را ترسیم می کند که در آن ازدحام و شلوغی و رفتارهای سرد و بی تفاوتی انسانها نسبت به یکدیگر موج می زند اما بی شک در شهری با پیاده رو و پیاده راه های استاندارد و زیبا شهروندان در کنار یکدیگر شادی و نشاط را به اشتراک می گذارند و قابی از اتحاد و همدلی و یکدلی را رقم می زنند. امید که در دوره پنجم مدیریت شهری کرج که گفتمان تازه ای از علم محوری و نگرش کارشناسی را رقم زده و سعی در حل مشکلات و معضلات کلان شهری با استفاده از مشارکت کارشناسان و نخبگان شهری را دارد، توجه مضاعف به پیاده محوری در دستور کار قرار گیرد و از این حوزه خطیر غفلت زدایی صورت پذیرد؛ ان شاء الله. محسن حاجی قاسمی کارشناس ارشد برنامه ریزی حمل و نقل و ترافیک بازگشت |