صفحه اصلي > گزارش > اینجا می‌توانید حمام قاجاری را تجربه کنید
اینجا می‌توانید حمام قاجاری را تجربه کنیدامروز, 08:32. نويسنده: monshi |
 حمام مصباح، این حمام تاریخی، یادگار اواسط دوران قاجار، در میان خانه‌های قدیمی و کوچه‌های تنگ محله‌ی مصباح واقع شده و سال‌هاست که با گنبدهای آجری و طاق‌های خیره‌کننده‌اش، چشم‌انتظار نگاه رهگذری مانده که شاید بخواهد لحظه‌ای در تاریخ مکث کند. در دل محله‌ای قدیمی از شهر کرج، جایی که خیابان‌ها هنوز بوی خاطره می‌دهند و دیوارهای خشتی داستان‌های ناگفته‌ای را در خود پنهان کرده‌اند، بنایی تاریخی آرمیده است که شاید بسیاری حتی نام آن را نشنیده باشند؛ حمام مصباح. این حمام تاریخی، یادگار اواسط دوران قاجار، در میان خانه‌های قدیمی و کوچه‌های تنگ محله‌ی مصباح واقع شده و سال‌هاست که با گنبدهای آجری و طاق‌های خیره‌کننده‌اش، چشم‌انتظار نگاه رهگذری مانده که شاید بخواهد لحظه‌ای در تاریخ مکث کند. با رسیدن به در ورودی حمام، اولین چیزی که جلب توجه می‌کند چند پله‌ی سنگی‌ست که شما را به درون بنا می‌برد؛ سفری کوتاه اما عمیق به گذشته‌ای دور. هنوز چند قدمی پایین نرفته‌اید که چشم‌تان به سقف بلند و طاق‌های گنبدی شکل می‌افتد. این طاق‌ها که با آجرکاری استادانه‌ای طراحی شده‌اند، حسی از شکوه و عظمت را در دل فضایی که روزگاری محل پاکی و آرامش مردم بوده، زنده می‌کنند. روزنه‌هایی دقیق و مهندسی‌شده بر بالای این گنبدها تعبیه شده‌اند؛ آن‌چنان حساب‌شده که نور خورشید با زاویه‌ای خاص وارد فضا شده و تمام گوشه و کنار حمام را روشن می‌کند. در اینجا تاریکی مفهومی ندارد. حمام مصباح، همچون دیگر حمام‌های سنتی ایران، از بخش‌های متنوعی تشکیل شده است: رختکن، گرمخانه، شاه‌نشین، محل شستشو و حوض‌های آب. کنار رختکن و حوض، طاقچه‌هایی در دیوار ساخته شده که مردم وسایل شخصی خود را در آن قرار می‌دادند. شاید زمانی، کفش‌های چرم قدیمی، حوله‌های دست‌بافت یا کیسه‌های حمام در این طاقچه‌ها آرام گرفته بودند. این بخش‌ها هرکدام به نحوی نشان از نوع زندگی، فرهنگ و سنت‌های مردمی دارند که روزگاری نه چندان دور، هفته‌ای یک‌بار برای نظافت، گپ‌و‌گفت، یا حتی شنیدن تازه‌ترین اخبار به این حمام می‌آمدند. مصالح به‌کاررفته در ساخت حمام، همان‌هایی است که در بسیاری از بناهای قاجاری دیده‌ایم: آجر، گل، و ملات آهک. اما آنچه حمام مصباح را خاص می‌کند، نه فقط متریال، بلکه نحوه‌ی به‌کارگیری آن‌ها و معماری دقیق و پرجزئیات آن است. طرح‌های گچی ساده اما هنرمندانه، زاویه‌های حساب‌شده، و ساختاری که هم دوام داشته و هم زیبایی را در خود جای داده است. همه‌چیز این حمام گواهی‌ست بر ذوق و مهارت معمارانی که در زمانه‌ای بدون تجهیزات مدرن، اثری جاودانه خلق کرده‌اند. در سال ۱۳۸۰، این بنا با شماره ۳۷۹۰ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید؛ اقدامی که شاید گامی کوچک اما مهم برای حفظ این اثر تاریخی بود. با این حال، هنوز بسیاری از مردم کرج حتی از وجود این حمام بی‌خبرند. تبلیغاتی درخور انجام نشده، تابلوهای راهنما اندک‌اند، و سازمان‌های متولی نیز آن‌چنان که باید، این جواهر معماری را معرفی نکرده‌اند. حمام مصباح، مانند گنجی پنهان، در دل شهر آرمیده و منتظر کشف شدن است. برای کسانی که علاقه‌مند به بازدید از این اثر هستند، باید گفت: بازدید از حمام حدود یک ساعت زمان می‌برد و ارزش آن را دارد. این بنا همه‌روزه – به جز ایام تعطیل – از ساعت ۸ صبح تا ۷ عصر باز است و با تهیه بلیط می‌توان به تماشای آن نشست. فضای آن هنوز هم، علی‌رغم گذر سالیان، حس زنده بودن دارد. کافی‌ست وارد شوید، بایستید، و گوش فرا دهید؛ شاید هنوز صدای آب جاری، خنده‌های کودکان، و گفتگوهای پیرمردها در فضا باقی مانده باشد. کرج با طبیعت دلنشین، هوای معتدل، و جاذبه‌های گردشگری متنوعش، کمتر از آنچه باید معرفی شده است. در میان این جاذبه‌ها، حمام مصباح نگینی فراموش‌شده اما درخشان است. اگر گذرتان به این شهر افتاد، خودتان را از تماشای آن محروم نکنید. با هر قدم در فضای این حمام، در دل تاریخ گام برمی‌دارید و شاید بهتر از هر کتاب تاریخی، روح معماری و زندگی گذشته را درک کنید. شاید روزی برسد که این اثر، نه فقط در فهرست ملی، که در ذهن و قلب مردم هم ثبت شود؛ همان‌گونه که لایق آن است. بازگشت |