صفحه اصلي > گزارش > تاثیر کم آبی و ظرفیت سوزی در صنعت آبزی پروری البرز
تاثیر کم آبی و ظرفیت سوزی در صنعت آبزی پروری البرز17 آبان 1394. نويسنده: monshi |
 البرزبه دلیل اقلیم مناسب،ظرفیت های خوبی برای گسترش آبزی پروری دارد که با استفاده کامل از آن می تواندبه عنوان قطب پرورش آبزیان به ویژه ماهیان قزل آلا مطرح شود،اما این ظرفیت در دوره های مختلف چندان موردتوجه قرار نگرفته و مشکل کم آبی نیزفراموشی این صنعت رامضاعف کرده است. نخستین بار بیش از 450 سال پیش از میلاد چینی ها شروع به پرورش ماهیان سردابی کردند، ماهی قزل آلا در قاره آمریکا کشف شد و در ایران کمتر از 100 سال سابقه پرورش دارد. پرورش آزاد ماهیان فعالیت نسبتا جدیدی است به طوری که این ماهیان ابتدا در قرن گذشته بمنظور تامین و افزایش ذخایر ماهی در منابع آبی جهت ماهیگیری بصورت مصنوعی پرورش یافتند. نظریاتی وجود دارد که نشان می دهد پرورش این ماهی را نخستین بار سرخ پوستان غرب آمریکا با انتقال تخم ها از رودخانه ها به مراکز پرورش آغاز نمودند. دانمارکی ها پیشتاز پرورش ماهی قزل آلای رنگین کمان برای تغذیه انسانی بودند و در حال حاضر این صنعت در بیشتر کشورهای پیشرفته سردسیر فراگیر شده است. قزل آلای پرورشی ایران بیشتر گونه رنگین کمان و نخستین گونه از خانواده آزاد ماهیان یا سالمونیده است که پرورش آن در استان های مازندران و کهکیلویه و بویراحمد رونق و اهمیت زیادی دارد. استان البرز نیز در پرورش ماهی قزل آلای سردابی سابقه ای دیرینه دارد، به طوری که نخستین واحد پرورش ماهی قزل آلای کشور با عنوان ماهی سرا توسط دکتر معتمد در سال 1338 در کرج راه اندازی شد. برغم این سابقه تاریخی، استان البرز در پرورش ماهیان سردابی، چند سالی است که آبزی پروری در این استان با بحران های مختلفی همچون کم آبی و بیماری روبرو شده که این صنعت را با چالش های جدی مواجه کرده است. بحران کم آبی یکی از معضلات بزرگ است که بخش های مختلف صنعتی و کشاورزی استان را درگیر کرده که از سوی بعضی از مسئولین بهترین روش نجات آبزی پروری استان، تغییر الگوی کشت از سردابی به گرمابی پیشنهاد شده است. مدیرعامل اتحادیه تولید کنندگان ماهیان سردابی استان البرز ، به عنوان نماینده پرورش دهندگان ماهی قزل آلای استان به خبرنگار ایرنا با تائید مشکل کم آبی در استان، گفت: این معضل نه تنها البرز بلکه استان های دیگر را هم درگیر کرده ولی تغییر الگوی کشت تنها راه چاره و منطقی نیست. وحید فخاری افزود: کمبود آب در چند سال اخیر بحرانی شده ولی در زمان پرآبی نیز به حد ظرفیت واقعی استان تولید ماهی نداشته ایم همانطور که اکنون در زمان کم آبی مطابق با آب موجود نیز پرورش نداشته ایم. وی با اشاره به اینکه شهرکرد عمده تولیدات ماهی قزل آلای کشور به میزان 60 درصد را دارد ولی به بحران خورده، اظهار داشت: شیوع بیماری VHS در دو سال پیش در بین ماهیان قزل آلا بهانه ای شد تا تولید کنندگان در پرورش این ماهی با تردید روبرو شوند. فخاری یکی دیگر از مشکلات اصلی در صنعت آبزی پروری استان را کمبود سرمایه در گرش دانست که پس از کمبود آب بحران اصلی در این حوزه است. وی گفت: یکی دیگر از مشکلات کمبود پرورش دهنده واقعی ماهی در استان است و پرورش دهندگان اغلب به صورت فصلی و در شش ماهه سال که فصل کشت نیست در استخرهای ذخیره آب واقع در مزارعشان اقدام به پرورش ماهی می کنند. نماینده آبزی پروران استان البرز لزوم رونق آبزی پروری را نگاه به این شغل به عنوان یک صنعت دانست و اظهار داشت: از حدود یکصد پرورش دهنده ماهیان سردابی حدود 60 درصد به صورت فصلی و 40 درصد به صورت صنعتی در این حوزه فعال هستند. وی یکی از مشکلات اصلی پرورش دهندگان واقعی ماهی را کمبود سرمایه در گردش، اقساط بانکی بالا و مشکل تامین بچه ماهی دانست و افزود: منابع مالی در کشور به جز در بانک ها خالی شده که موجب بسته شدن دست پرورش دهندگان ما برای تامین بچه ماهی و نهاده های این بخش شده است. فخاری، نبود بچه ماهی را یکی دیگر از معضلاتی دانست که بخصوص از دو سال پیش با شیوع بیماری VHS تولیدکنندگان را با بحران روبرو کرده بطوریکه بعضی از تولیدکنندگان فقط برای مصرف و پرورش توسط خودشان اقدام به تولید بچه ماهی می کنند. وی گفت: اخیرا به چند شرکت مجوز واردات تخم چشم زده ماهی داده شده که به صورت بسیار محدود اقدام به واردات می کنند. مدیرعامل اتحادیه پرورش دهندگان ماهیان سردابی البرز تاکید کرد: صنعت کشاورزی به دلیل تامین غذای مردم نبایستی سرمایه اش بخوابد تا حدی که تیلاپیا که یک ماهی وارداتی همه چیز خوار است بر سر سفره های مردم بیاید. وی به شیوع بیماری VHS اشاره کرد و افزود: با شیوع این بیماری صنعت آبزی پروری در کشورمان با بحران روبرو شد ولی این بیماری در کشورهای دیگر نیز شیوع می یابد ولی با تدابیری با آن مقابله می کنند در حالیکه دو سال است که صنعت آبزی پروری در کشور ما روی هواست. فخاری با اشاره به اینکه در کشور ما بهترین راه را پاک کردن صورت مساله می دانند، بیان داشت: خوشبختانه دامپزشکی استان البرز برای مقابله با این بیماری به موقع وارد عمل شد بطوریکه خسارت ناشی از این بیماری در البرز کمتر از پنج درصد بود. وی به ارائه راهکارهایی برای حل معضل رکود آبزی پروری ماهیان سردابی پرداخت و گفت: مسائلی همچون تحریم فقط یک بهانه است زیرا حتی 20 درصد مشکلات ما به تحریم ربطی ندارد و یا کم آبی ربطی ندارد چرا که اگر کم آبی یکی از مشکلات بود چرا استخرهای دومنظوره احداث می کردیم. وی افزود: اگر خواهان رسیدن به واقعیت در بخش صنعت هستیم باید عملی کار کنیم و صنعت را توسط تشکل ها و بخش خصوصی آنالیز کرده و ریشه مشکلات را بیابیم و از دولت کمک بخواهیم. مدیرعامل اتحادیه پرورش دهندگان ماهیان سردابی استان به طرحی که توسط خودش در دو سال گذشته ارائه شده بود، اشاره کرد و اظهار داشت: در این طرح هیچگونه منابع مالی در اختیار تولیدکنندگان قرار نمی گرفت زیرا تزریق مالی موجب فساد در کار می شود. وی گفت: در این طرح دولت با بخش خصوصی در تولید مشارکت داشته و در سود و تولید با هم مشارکت می کنند و بخش دولتی به جای ارائه تسهیلات مالی، نهاده ها همچون بچه ماهی و غذا در اختیار پرورش دهنده قرار می دهد و در مرحله بازار، 50 درصد محصول در اختیار دولت و 50 درصد در اختیار اتحادیه (تولید کننده) قرار گیرد.فخاری افزود: متاسفانه علیرغم تائید نهائی این طرح حتی تا وزارت خانه هنوز مورد تائید اجرایی قرار نگرفته است. وی یکی دیگر از مشکلات در بخش آبزی پروری را بحث راه اندازی پایانه ماهی دانست و بیان داشت: علیرغم تصویب راه اندازی این پایانه در کارگروه اقتصاد استان، متاسفانه هنوز زمینی برای این منظور اختصاص نیافته است. وی گفت: در این پایانه پیگیری عرضه محصول و سلامت آن از مبداء تا مقصد همچون نحوه صید و نحوه حمل محصول پیگیری می شود. مدیر امور آبزیان جهاد کشاورزی استان البرز نیز یکی از مشکلات اصلی در استان را محدودیت منابع آبی دانست و گفت: متاسفانه در استان به جز رودخانه کرج و طالقان و برغان رودخانه دائمی دیگری نداریم و فقط از رودخانه برغان می توان برای آبزی پروری رودخانه ای استفاده کرد زیرا از آب دو رودخانه دیگر برای شرب تهران استفاده می شود.علی میرجاوید کار با اشاره به اینکه فقط 11 استخر پرورشی از آب رودخانه (برغان) استفاده می کنند، افزود: بیشترین تولیدات ماهیان سردابی در استان در استخرهای دومنظوره کشاورزی انجام می شود که همزمان فعالیت چاه های کشاورزی برای دو منظور کشاورزی و آبزی پروری استفاده می شود. وی آب حاصل از آبزی پروری را برای مصرف کشاورزی یک آب غنی از املاح و مناسب برای تولیدات ارگانیک دانست و اظهار داشت: 80 درصد تولیدات ماهی قزل آلا در استخرهای دومنظوره انجام می شود بطوریکه حدود 100 استخر دو منظوره در استان وجود دارد وی یکی از راه های توسعه آبزی پروری ماهیان سردابی را تقویت استخرهای دومنظوره عنوان کرد و گفت: در این استخرها طرح های متعددی انجام شده که باعث افزایش تولید در واحد سطح شده که با نصب یکسری تجهیزات موجب بهره وری آب و بهره وری تولید شده است. وی ادامه داد: همچنین در چهار سال اخیر حدود 30 میلیارد ریال تسهیلات طرح توسعه کشاورزی در اختیار متقاضیان قرار گرفته تا نسبت به اجرای طرح در استخرهای دومنظوره خود همچون نصب تجهیزات مکانیزاسیون و تجهیزات فیلتراسیون آب که منجر به افزایش بهره وری آب و افزایش تولید می شود، اقدام کنند. میرجاویدکار افزود: در حال حاضر از محل خط اعتباری مکانیزاسیون آمادگی داریم که پرورش دهندگان درخواست های خود برای نصب این تجهیزات و بهسازی واحدهای خودشان ارائه کنند زیرا محدودیت اعتباری در این بخش نداریم. وی به اجرای طرح های متعددی در استان در سال های اخیر در شهرستان های کرج، نظرآباد و ساوجبلاغ اشاره کرد که در سیستم های غیرمتراکم از طریق استخرهای تیپ، نصب تجهیزات مکانیزاسیون همچون پمپ های برگشت آب و درام فیلتر منجر به افزایش تولید در واحد سطح شده است که متوسط تولید را از حدد 15 کیلوگرم در مترمربع به 40 تا 50 کیلوگرم رسانده است. این مسئول گفت: جزو برنامه های مدیریت آبزی پروری استان راه اندازی واحدهای جدید به این روش است که این واحدهای جدید با ارائه تسهیلات کمک می شوند و بخصوص واحدهایی که خود دارای چاه های دارای مجوز هستند می توانند در این بخش به راحتی وارد شوند. وی با اشاره به اینکه با این روش به اهداف سازمان شیلات رسیده ایم ولی به لحاظ وجود بحران کم آبی در آینده مشکلات بیشتر می شود، تغییر الگوی کشت را تنها راه حل رفع این معضل دانست. وی یکی از پتانسیل های به وجود آمده در استان را تولید بچه ماهی دانست و اظهار داشت: با کسب جایگاه خوبی در این حوزه در حال حاضر تقریبا نیاز پرورش دهندگان را تامین می کنیم و با تقویت واحدهای جدید همچون ماهی سرای کرج تا چندی دیگر نیاز بچه ماهی استان های دیگر و کل کشور تامین می شود. تغییر الگوی کشت از سردابی به گرمابی یکی از راه های نجات آبزی پروری استان مدیر امور آبزیان جهاد کشاورزی استان البرز با اشاره مجدد به محدودیت منابع آبی و خشکسالی های رخداده در سال های اخیر و شرایط اقلیمی موجود، گفت: تغییر الگوی کشت از ماهیان سردابی به گرمابی جزو برنامه های این مدیریت است. وی افزود: این طرح در مناطقی همچون نظرآباد و اشتهارد که شرایط اقلیمی مناسب برای پرورش این ماهیان را دارد قابل اجرا است زیرا علاوه بر صرفه جوئی و استفاده بهینه از آب می توان در هزینه نهاده ها همچون بچه ماهی و غذا صرفه جوئی کرد. وی ماهیان گرمابی مورد نظر برای این کشت را کپور و فیتوفاک دانست و اظهار داشت: هم اکنون این روش پرورشی در نظرآباد در 10 استخر در حال اجرا است. میرجاویدکار یکی از مشکلات آبزی پروری در کشور را که کمتر در استان با آن با درایت دامپزشکی روبرو شده ایم بحران بیماری نوظهور VHS است که این بیماری ویروسی در استان هایی که از آب مشترک برای پرورش ماهی استفاده می کنند بیشتر دیده شده است. وی آب مشترک را آبی عنوان کرد که در رودخانه ها در مسیرهای مختلف به پرورش گونه های مختلف ماهی می پردازند و در مسیر بالاتر یک گونه و در مسیرهایی که به ترتیب به پایین می آید گونه های دیگر پرورش داده می شود و از طریق آب عبوری از این مسیر بیماری نیز منتقل می شود. وی یکی دیگر از راه های شیوع این بیماری را از طریق تخم های چشم زده وارداتی دانست و گفت: خوشبختانه اداره کل دامپزشکی استان کنترل ورود و خروج این تخم ها و نظارت های بهداشتی را بخوبی انجام می دهد و تخم های چشم زده برای مصرف بایستی گواهی بهداشتی از دامپزشکی داشته باشند. مدیر امور آبزیان استان افزود: در حال حاضر دو واحد تکثیر و پرورش تخم چشم زده در استان وجود دارد که یکی در ساوجبلاغ و یکی در طالقان است و اکثر تخم مورد نیاز استان از طریق واردات تامین می شود ولی در صورتیکه ماهی سرای کرج به مرحله تولید این تخم ها برسد نه تنها نیاز استان بلکه نیاز کشور را تامین می کند. ***رتبه چهارم کشوری تولید ماهیان زینتی میرجاویدکار در ادامه همچنین به بحث تولید ماهیان زینتی در استان اشاره کرد و گفت: خوشبختانه استان ما رتبه چهارم کشوری را در پرورش گونه های مختلف این ماهیان دارد بطوریکه با تولید گونه های با کیفیت صادرات خوبی نیز در این بخش داریم. وی افزود: سالانه حدود 9 میلیون قطعه گونه های مختلف ماهیان زینتی توسط 40 واحد تولید کننده پرورش داده می شود و هر ساله تعداد زیادی از آن ها به کشورهای آذربایجان، ترکیه و عراق صادر می شود. وی اظهار داشت: در سال های اخیر تعدادی واحدهای الگویی در کرج و ساوجبلاغ به بهره برداری رسیده اند که این واحدها بهسازی شده و از لحاظ ساختار سازه ها با حداقل مصرف انرژی و مصرف آب میزان تولیداتشان از 100 هزار قطعه به یک میلیون قطعه رسیده است. این مسئول با اشاره به اینکه اکثر گونه های پرورشی جزو گونه های وارداتی است، گفت: با توجه به اینکه در حال حاضر بحث فرهنگ آپارتمان نشینی در کشور رواج یافته و استفاده از این ماهیان و حمایت از توسعه این بخش جزو اهداف و سیاست های آبزی پروری کشور است. معاون بهبود تولیدات دامی جهاد کشاورزی استان البرز نیز با اشاره به این بحران آب در کشور، گفت: علیرغم این مشکل، آبزی پروری یک صنعت مصرف کننده آب نیست بلکه استفاده کننده از آب در یک چرخه هست. فرهاد مشیرغفاری افزود: آب در پرورش ماهی از بین نمی رود و در یک چرخه قرار گرفته و وارد عرصه کشاورزی و تولیدات بهینه در این عرصه قرار می گیرد و برای رفع معضل کمبود آب نیز بایستی به سراغ سیستم های تولیدکننده آب رفته تا آب مورد نیاز را تامین کنند. وی ایجاد تصفیه خانه های فاضلاب را از جمله سیستم های تولید کننده آب دانست و اظهار داشت: در استان هیچ تصفیه خانه ای وجود ندارد. مشیرغفاری توسعه استخرهای دومنظوره را یکی از راه های ا ستفاده بهینه از آب و توسعه آبزی پروری در استان عنوان کرد که این هدف نیازمند تامین اعتبارات ویژه است. وی یکی از راه های نجات آبزی پروری را کیفی سازی تولیدات و همچنین ترویج فرهنگ استفاده و مصرف ماهی دانست و گفت: بایستی از توسعه کمی صرف نظر کرده و توسعه کیفی را مدنظر قرار دهیم. در استان البرز سالانه حدود یک هزار و 900 تن انواع ماهیان سردابی و گرمابی تولید می شود. بازگشت |