صفحه اصلي > گزارش > اوقات فراغت، سازنده یا مخرب
اوقات فراغت، سازنده یا مخرب27 خرداد 1393. نويسنده: monshi |
 هرساله با تعطیلی مدرسه ها و فرا رسیدن فصل تابستان، چالشی بزرگ پیش پای خانواده ها و مسوولان در عرصه غنی سازی اوقات فراغت آینده سازان، خودنمایی می کند. زمانی سخن ازاوقات فراغت به میان می آید، نگاه ها به این موضوع معطوف می شود که فرد پس از یک دوره کار و تحصیل و خستگی ناشی از آن ها درفضایی آرام به استراحت می پردازد و در واقع خستگی ها را جبران می کند، اما این تصور برای مدت کوتاهی است چرا که سه ماه تعطیلی آن هم بدون هیچ حرکت مفید و سازنده برای قشری که سرتا پا انرژی است نمی توان بدون برنامه پشت سرگذاشت. زمانی اوقات فراغت برای نسل پرجوش و خروش جامعه مفید و لذت بخش است که شادی ها ، تفرج و فضای جذاب برای سوق دادن افکار آنان به سمت آینده بهتر وجود داشته باشد، فضایی که تکرار درآن کم دیده شود، زیرا پدیده های نو روح خلاقیت و سرزندگی را دراین نسل پرورش می دهند. درایام تابستان که امکان استفاده مساوی از فضاهای تفرجگاهی ، ورزشی و فرهنگی برای تمام دانش آموزان در کشور به ویژه استان البرز وجود ندارد، می توان با حداقل امکانات برای سرمایه های آینده کشور برنامه ریزی کرد. آنطور که کارشناسان می گویند، وقتی فرد در اوقات فراغت، کارهایش را با آرامش و انگیزه انجام دهد از انجام دادن آن ها لذت می برد و احساس خستگی به او دست نمی دهد چون اجباری در کار نیست و برنامه های اوقات فراغت باید دارای همین ویژگی باشند. طبق بررسی ها، تا دهه 80 به طورمعمول خانواده ها در گذراندن اوقات فراغت فرزنداشان حساسیت امروز را نداشتند و بیشتردانش آموزان پسر پس از تعطیلی مدارس ، کیف و کتاب را کنار می گذاشتند و در کوچه ها و زمین های خاکی محله شان با توپ های پلاستیکی شروع به بازی می کردند یا در کنار پدرانشان مشغول به کار کردن می شدند تا هم کمک خرج خانواده بوده و هم حرفه ای آموخته باشند ، دختران نیز در کنار مادران مهارت های زندگی را می آموختند. تا پیش ازهمین دهه با تعطیلی مدرسه ها، خانواده ها برای پر کردن اوقات فراغت فرزندانشان روش اجباری نداشتند و بیشتر دانش آموزان با موضوعی به نام کلاس های تابستانی بیگانه بودند. با تغییر برخی الگوهای تربیتی و آموزشی در کشور و اتخاذ برنامه هایی برای عنی سازی اوقات فراغت اکنون جامعه دانش آموزی کشور با مسایلی جدیدی روبرو است، از یک سو فضای رقابتی شدید برای حضور در دانشگاه و تن دادن به رشته های مورد علاقه والدین روند اوقات فراغت را دستخوش تحولات کرده است. در فضایی که شاید دانش آموز باید به اجبار مسیری را طی کند که مورد خواست و علاقه او نیست از این رو فضای تربیتی و برخورد با موضوغ اوقات فراغت را می توان از چند جنبه مورد بررسی قرار داد. نخست وضعیت کاری و زندگی والدین است که به طور طبیعی والدین شاغل کمتر زمان فراغت برای حضور درکنار فرزندان خود دارند و به همین دلیل بیشتر ترجیج می دهند فرزندان خود را از دوران خردسالی تا زمان استقلال مالی و زندگی به فضاهای اجتماعی آموزشی بسپارند، دراینجا اوقات فراغت تابستان هم تعریف خاصی دارد. فرزند یا فرزندان این خانواده ها شاید در پاره ای مواقع به اجبار به کانون های اجتماعی ، آموزشی ، فرهنگی و ورزشی سپرده می شوند و زمان زیادی از اوقات فراغتشان دور از والدین سپری می شود. این دست خانواده ها و دانش آموزان از نگاه روانشناسان باید طبق برنامه های خاص عمل کنند تا آسیب های روحی در آینده دامنگیر فرزندان آنان نشود. در طول سال تحصیلی فرستادن فرزندان به کلاس های فوق برنامه درسی، ورزشی ، هنری در کنار درس و تکالیف مدرسه از مواردی است که اگر چه ممکن است دستاوردهایی داشته باشد اما جنبه اجباری و تحکمی آن از سوی والدین می تواند به فضای روحی آینده سازان خدشه وارد کند و سبب خستگی و کاهش انگیزه در آنان شود. از سوی دیگر در دوران گذشته که هنوز امکانات نوینی چون تلفن همراه ، تبلت ، بازی های رایانه ای ، ماهواره و ... وارد خانه های ما ایرانیان نشده بود فرزندان برای گذراندن روزهای تعطیل تابستان در خارج از خانه اوقات فراغت را می گذراندند هرچند آن هم با آسیب های خود همراه بود لیکن اکنون بسیاری از کودکان و دانش آموزان اوقات فراغت را با فناوری های دنیای مدرن می گذارنند که این ها هم آسیب های خاص خودرا دارد. از سوی دیگر بخشی از خانواده ها در مناطق شهری و روستایی همان زندگی سنتی را دارند و فرزندان آنان هم با روش های سنتی پس از گذران سال تحصیلی در کنار کار و کمک به والدین سرگرم بازی در کوچه ها یا زمین های خاکی فوتبال می شوند. بازی های محلی و بومی مثل هفت سنگ ، طناب کشی و فوتبال چاشنی اوقات گذرانی این دانش آموزان است. در این حال بخش دیگر جامعه خانواده های با توانمندی بالای مالی هستند که می توانند به دلخواه برای فرزندان خود غنی سازی اوقات کنند. به هرحال غنی یا فقیر دراین جامعه تفاوتی ندارد بلکه آنچه مهم است تربیت نسلی پویا ، پرتحرک و شکوفا برای آینده کشور است، آینده سازانی که از هر قشری باشند می توانند به این کشور خدمت کنند. براین اساس متولیان امور باید طوری برنامه ریزی کنند که ضمن برخورداری اقشار محروم و متوسط از فرصت ها، غنی سازی اوقات فراغت را جاذبه خاص ببخشند. روانشناسان معتقدند: اوقات فراغت علاوه بر تفرج و سرگرمی می تواند زمینه ساز بروز و ظهوراستعدادهای کودکان و نوجوانان برای آینده شغلی آنان نیز باشد. با این حال به عنوان نمونه ، استان البرز از جمله مناطقی است که جمعیت دانش آموزی آن با جمعیت برخی استانهای کشور برابری می کند اما برآیند برنامه های اوقات فراغت سالهای گذشته نشان می دهد آنطور که شایسته است در این زمینه برنامه های کاربردی وجود ندارد. این استان دارای حدود 500 هزاردانش آموز است که بیش از نیمی از آنان به علل مختلف از برنامه های اوقات فراغت تابستانی محروم هستند، کما اینکه دختران دانش آموز بیشتراز پسران از محرومیت ها رنج می برند. انتظار می رود مسوولان و دست اندرکاران با حرکتی متفاوت از گذشته برای این بخش، حرکت علمی ، جهادی و سریع داشته باشند تا ضمن غنی سازی اوقات فراغت از بروز آسیب های اجتماعی در مسیر تکامل فکری و زندگی آینده سازان جامعه جلوگیری شود. بازگشت |