پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

در دل روستای تاریخی برغان، دو چنار کهنسال، به قدمتی بین ۳۰۰ تا ۷۰۰ سال، به‌عنوان بخشی از میراث طبیعی و فرهنگی استان البرز خودنمایی می‌کنند.
شهرستان ساوجبلاغ و به‌ویژه روستای برغان، گنجینه‌هایی طبیعی و تاریخی دارند که شاید کمتر به آن‌ها پرداخته شده است. یکی از این گنجینه‌ها، درختان کهنسال چنار روستای برغان هستند که به دلیل موقعیت تاریخی و عمر طولانی، به‌عنوان میراث طبیعی ملی نیز به ثبت رسیده‌اند. این دو درخت چنار که در دو سوی مسجد تاریخی برغان قرار گرفته‌اند، با قدمتی بین ۳۰۰ تا ۷۰۰ سال، نمادی از تداوم حیات و پایداری طبیعت در دل این منطقه‌ی قدیمی به شمار می‌روند. ثبت این درختان به‌عنوان میراث ملی در سال ۱۳۹۴ انجام شد، اقدامی که نشان‌دهنده اهمیت و ارزش این درختان برای فرهنگ و تاریخ کشور است.روستای برغان در استان البرز، یکی از مناطقی است که تاریخ و طبیعت در آن به طرز شگفت‌انگیزی به هم پیوند خورده‌اند. درختان کهنسال چنار در کنار مسجد قدیمی روستا، همواره بخشی از زندگی و فرهنگ محلی مردم برغان بوده‌اند و با گذشت قرن‌ها، به‌عنوان یادگاری از روزگاران دور همچنان پابرجا مانده‌اند. این چنارها که در کنار آثار تاریخی و معماری سنتی روستا به چشم می‌آیند، تنها درختانی نیستند که عمر طولانی دارند؛ بلکه بخش زنده‌ای از خاطرات و هویت مردم منطقه‌اند.حضور این درختان در برغان، فضایی زیبا و آرامش‌بخش ایجاد کرده که ترکیبی از معماری بومی و طبیعت ناب را به نمایش می‌گذارد.
ضرورت حفظ و نگهداری درختان کهنسال برغان
درختان کهنسال، به‌ویژه درختان چنار، برای ایران و مناطق شمالی کشور اهمیت خاصی دارند. این درختان به دلیل عمر طولانی و ریشه‌های عمیق، نه تنها از نظر زیست‌محیطی بلکه از منظر فرهنگی و اجتماعی نیز اهمیت زیادی دارند. یکی از مسائلی که در مورد این درختان مطرح است، تغییرات جوی و خطراتی است که آن‌ها را تهدید می‌کند؛ عواملی مانند خشک‌سالی، تغییرات دمایی و فعالیت‌های انسانی، همگی بر سلامت این درختان تأثیرگذارند.با این حال، در سال‌های اخیر و با افزایش آگاهی نسبت به اهمیت این درختان، طرح‌های حفاظتی متعددی برای نگهداری این گنجینه‌های طبیعی اجرا شده است. عملیات حفاظتی که برای چنارهای برغان برنامه‌ریزی شده، بخشی از این تلاش‌ها برای تضمین سلامت درختان است. هدف از این عملیات، تأمین فضای مناسب برای رشد طبیعی این درختان، حذف هرگونه سازه‌هایی که مانع رشد آن‌هاست و بازگرداندن محیط طبیعی و سالم برای این میراث زنده است.
چالش‌ها و فرصت‌های عملیات حفاظتی
عملیات حفاظتی درختان کهنسال، به‌خصوص در مناطقی که این درختان در نزدیکی بناهای تاریخی قرار دارند، چالش‌هایی به همراه دارد. درختان چنار برغان که در محوطه مسجد قدیمی روستا قرار دارند، با گذر زمان با سازه‌هایی در اطراف خود مواجه شده‌اند که به نیت خیر و با هدف نگهداری و حفاظت از آن‌ها ساخته شده‌اند؛
اما این سازه‌ها در عین حال فضای رشد طبیعی درختان را محدود کرده‌اند. در پروژه جدید حفاظتی، یکی از اهداف اصلی، بازگرداندن فضای مناسب برای رشد این درختان است و برنامه‌ریزی‌هایی برای جایگزینی برخی سازه‌ها با نرده‌های طبیعی‌تر و هماهنگ با محیط بومی انجام شده است.یکی از جنبه‌های مهم عملیات حفاظتی این است که این طرح باید با کمترین میزان دخالت در شرایط طبیعی درختان انجام شود. فصل پاییز و زمستان که درختان در خواب زمستانی هستند، بهترین زمان برای اجرای این عملیات است؛ چرا که در این فصول، درختان نسبت به تغییرات محیطی حساسیت کمتری دارند و عملیات عمرانی کمترین آسیب را به آنها وارد می‌کند.
ارزش‌های فرهنگی و اجتماعی درختان چنار برغان
درختان کهنسال در مناطق مختلف ایران، همواره جایگاهی ویژه در فرهنگ عمومی مردم داشته‌اند. بسیاری از این درختان در کنار بناهای مذهبی و فرهنگی قرار گرفته و نمادی از استمرار سنت‌ها و باورها هستند. درختان چنار برغان نیز از این قاعده مستثنا نیستند. اهالی روستا این درختان را به‌عنوان بخش جدایی‌ناپذیری از زندگی و هویت خود می‌دانند و حفظ آن‌ها به معنای حفظ پیوندهای عمیق فرهنگی و تاریخی است.بسیاری از افراد مسن روستا، خاطراتی از این درختان دارند که در طول عمر خود، آن‌ها را شاهد رشد و تغییرات متعددی دانسته‌اند. از دیدگاه مردم محلی، این درختان نه تنها نمادی از طبیعت، بلکه بخشی از آیین‌ها و مراسم‌های مذهبی و اجتماعی محسوب می‌شوند که طی سالیان طولانی حول آنها شکل گرفته است.
درختان کهنسال؛ میراثی برای نسل‌های آینده
چنارهای کهنسال برغان، نمادی از طبیعت پایدار و تاریخ کهن استان البرز هستند. این درختان زنده و زیبا که در طول قرون مختلف همچنان پابرجا مانده‌اند، اکنون در آستانه اجرای عملیات حفاظتی قرار دارند تا از خطرات مختلف محفوظ بمانند و همچنان بخشی از هویت و میراث فرهنگی ایران باشند. عملیات حفاظتی این درختان، اقدامی ارزشمند در جهت پایداری و انتقال این گنجینه‌های طبیعی و فرهنگی به نسل‌های آینده است؛ اقدامی که می‌تواند الگویی برای حفاظت از سایر درختان کهنسال ایران باشد و پیام‌آور توجه به پیوندهای عمیق میان طبیعت و فرهنگ ایرانیان باشد.