پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

فصل امتحانات همواره با نوعی تنش روحی برای دانش آموزان همراه است و گاهی سبب به هم ریختگی تمرکز آنان می شود لذا در این شرایط حساس والدین و دانش آموزان باید با هم همراهی کنند تا میزان استرس کاهش یابد.
امسال به دلیل شیوع بیماری کرونا دانش آموزان کلاس های درس معلمان را به 2 شیوه حضور در مدارس و فضای مجازی برای اولین درتاریخ تعلیم و تربیت کشورتجربه کردند که خودشوک و استرس را برای دانش آموزان و والدین و زحمت زیادی را برای فرهنگیان به همراه داشت.اکنون که ایام امتحانات دانش آموزان درشرایط کرونایی فرا رسیده لازم است والدین برای کاهش استرس و افزایش تمرکز فرزندانشان به توصیه های کارشناسان آموزشی و روانشناسی توجه کنند.فرارسیدن ایام امتحانات به خصوص برای دانش آموزان پایه نهم و دوازدهم که نتیجه آن تاثیر مستقیم درسرنوشت آینده تحصیلی و شغلی آنان دارد به قدرکافی استرس دارد درحالی که دانش آموزان باید به پس دادن اندوخته ها خود درکلاس های درس معلمانشان نیزنگاه ویژه داشته باشند چرا که زمان محک خوردن آنها فرا رسیده است.بیشتردانش آموزان درروز امتحان زمانی که برگه سوالات دراختیارشان قرارمی گیرد، انگارهیولایی می بینند که یک تنه باید با آن سرشاخ شوند و به همین دلیل استرس و اضطراب زیادی سراپای وجودشان را فرامی گیرد.همراهی با دانش آموزان برای یافتن راه های کاهش اضطراب واسترس درهنگام امتحان وخروج همراه با موفقیت ازمیدان آزمون نیازبه همراهی والدین و کادر آموزشی، تربیتی و اجرایی مدارس دارد.
توجه به راه های کاهش استرس

روانشناس اداره کل آموزش و پرورش استان البرز البرز می گوید : لازم است دانش آموزان به راه های کاهش استرس درامتحان توجه کنند تا در امتحانات سرنوشت سازی که دارند، موفق شوند.
دکتریونس جاوید نسب اظهارداشت: اکنون که فصل امتحانات دانش آموزان فرا رسیده است همه به دنبال راه هایی هستند تا بر استرس ناشی ازامتحان غلبه کنند درحالی اضطراب یا استرس همیشه مخرب نیسب بلکه سازنده نیزمی باشد.وی با اشاره به اینکه دانش آموزان درفصل امتحانات همیشه دچاراسترس می شوند، خاطرنشان کرد: همین استرس باعث کاهش کارایی آنان دراین موقعیت حساس وسرنوشت سازمی شود.وی ازآرامش واطمینان بیشترهنگام مطالعه ، تاثیرکمترعوامل محیطی و به خاطرسپاری راحت مطالب خوانده شده درذهن را از دیگر نشانه های اظطراب سازنده دردانش آموزان برشمرد.جاویدنسب بیان داشت: زمانی که دانش آموز بدون اطمینان درس می خواند، درموقع خواندن درس، به نتیجه امتحان بیشتر فکر می کند تا به یادگیری،مشغولیت ذهنی بخش وسیعی از ذهن و سیستم روانی اش را در برمی گیرد و موجب می شود درباره موفقیت وعدم موفقیت خود، مطالبی را بر زبان آورد در واقع دچار این اضطراب منفی شده است.این روانشناس تصریح کرد: احساس دلشوره و تشویش مداوم ، افکار و نگرش منفی، اضطراب او با نشانه های روان تنی مثل درد در ناحیه معده، شکم و حالت تهوع همراه است ، اختلال در خوردن مثل پرخوری یا کم خوری، اختلال در خواب، پرخوابی یا کم خوابی یا کرختی روزانه از دیگر نشانه های اضطراب منفی دربین دانش آموزان است.دکترجاوید نسب اضافه کرد: نداشتن تمایل برای خواندن کتاب و گاهی تلاش مضاعف برای بیشتر خواندن درس ها ، لجبازی و بهانه گیری های مختلف وگریه های طولانی و بی علت از دیگر نشانه های اضطراب مخرب در دانش آموزان است.وی علل وجود اضطراب امتحان را کمال گرایی، نداشتن آمادگی قبلی، ترس ازدست دادن موقعیت خویش درخانواده، فشار بیش ازحد والدین ، والدین مضطرب ، رقابت ، رفتار معلم و مدرسه درجلسه امتحان ، مقایسه کردن وعده نامناسب دادن به عنوان پاداش امتحان به فرزند ان ذکر کرد.وی درادامه به راه حل های عملی کاهش اضطراب امتحان پرداخت وگفت: مطالعه ومروربیشتر وتقویت بنیه علمی، پایین آوردن سطح انتظار، پذیرش توانمندی های خود، توجه به نکات مثبت و موفقیت های گذشته وبرطرف کردن ضعف بنیه علمی از جمله این راهکارهای مهم است.این روانشناس البرزی به دانش آموزان توصیه کرد: برای آغاز مطالعه درس‌ها درابتدا به قرائت دعای مطالعه توجه کنند به گونه‌ای که قبل از شروع درس وضو بگیرند و با نام خداوند یکتا، ذکر صلوات و دعای مطالعه ' اللهم اخرجنی من الظلمات الوهم و اکرمنی بنورالفهم افتح علینا ابواب رحمتک وانشر علینا خزائن علومک برحمتک یا ارحم الراحمین ' که به معنای 'خدایا مرا بیرون آور از تاریکی‌های وهم و به نور فهم گرامی ام بدار، خدایا درهای رحمت را به روی مابگشا و خزانه‌های علومت را بر ما بازکن به مهربانی ات ای مهربان‌ترین مهربانان می‌باشد' را بخوانند.وی از برنامه ریزی به عنوان گام دوم کاهش استرس شب امتحان تعبیر کرد و اظهار داشت: بارها کارشناسان مختلف به ویژه آموزشی به برنامه ریزی و تهیه جدول زمانبندی برای روز قبل از امتحان تاکید کرده اند اما کمتر دانش آموزی پیدا می‌شود که این مسائله را جدی بگیرد.جاوید نسب عنوان کرد: گذشته از مواردی که دانش آموز خواندن کل درس را به شب قبل از امتحان موکول می‌کند، مواردی هم هستند که مطالب درسی یاد گرفته شده به دلیل زمان بندی غلط و دوره ناصحیح در ذهن به هم می‌ریزد و فرد نمی‌تواند در امتحان نمره خوبی بگیرد.وی یادآور شد: در صورت توجه به برنامه ریزی در امتحان، پاسخ دادن به سووالات آسان و سخت برای دانش آموزان بدون داشتن اضطراب بوجود می‌آید زیرا مطالب خوانده شده به درستی در ذهن طبقه بندی گردیده و یادآوری آن به راحتی انجام می‌شود.به گفته این روانشناس، استراحت در بین مطالعه، خواب راحت، تغذیه سالم باز دیگر راهکارهای کاهش استرس شب امتحان است.جاوید نسب تمرکز فکری را راهکار دیگر کاهش استرس شب امتحان نام برد وادامه داد: روز قبل ارامتحان هرعاملی را که باعث حواس پرتی می‌شود کاملا باید کنار گذاشت چون زمانی که تمرکز روی مطالب درسی وجود نداشته باشد، اضطراب خود به خود به وجود می‌آید.وی یکی ازاصلی ترین عوامل ایجاد یا کاهش استرس دانش آموزان درفصل امتحانات، محیط، فرد و فضای آموزشی دانست.
استرس عامل هوشیارکننده

مریم اسدی مشاورتحصیلی مدارس البرزهم گفت: اضطراب یک احساس طبیعی درانسان است که بخشی از زندگی را به خود اختصاص داده است واغلب می تواند با هوشیاری و آمادگی فرد را یاری رساند.
وی با اشاره به اینکه مطالعه درزمان محدود و فشرده روشی غیرموثر است و ازعمق یادگیری می کاهد، خاطرنشان کرد: برای این منظوردانش آموزان باید به یاد داشته باشند که درطی هفته و روزهای قبل ازامتحان مطالعه کافی داشته باشند زیرا شب امتحان فقط زمان مرور مطالب درسی است.همه انسان‌ها اضطراب یا استرس را درزندگی خود تجربه می کنند واین کاملا طبیعی است که مردم هنگام مواجهه با موقعیت‌های تهدید کننده وتنش ‌زا مضطرب ‌شوند. اضطراب اگر دربرابرعاملی حقیقی ایجاد شود، سازنده است چون فرد را از خطر دور می‌کند، اما احساس اضطراب شدید و مزمن درغیاب علت واضح، غیرعادی است و نه تنها سازنده نیست، بلکه آثار مخرب و زیان باری در پی دارد.وی با بیان اینکه بیشتر اوقات تنش می تواند انگیزه ما را برای فعالیت بیشتر کند، اضافه کرد: اگرتنش زیاد باشد منجر به استرس شده ودرعملکرد فرد اختلال ایجاد می کند. این اختلالات مسیر فعالیت های آموزشی ما را جهت می دهد به گونه ای که میزان بالای این ترس در توانایی برای موفقیت درامتحانات مداخله کرده و منجر به بازده فعالیت های ما می گردد.
این کارشناس ارشد روانشناسی ادامه داد: اضطراب حالتی است که درتعامل والدین با فرزندانشان گسترش یافته و ثبات می یابد.وی یادآورشد: والدین فرزندان دارای اضطراب امتحان، علاوه براین که نیاز به محبت و امنیت را در فرزندان خود نادیده می گیرند، ‌درکمک کردن به آنها نیز کارا نیستند.اسدی عنوان کرد: این اولیا فرزندان خود را بدون توجه به علایق و استعدادها برای کسب موفقیت مورد نظر خود تحت فشار قرار می دهند به گونه ای که در برخی موارد والدین آرزوهای تحقق نیافته خود را به فرزندانشان القا می کنند.وی گفت: دانش آموزان باید برای رهایی ازاین حالات آرامش خود را حفظ کنند، با کشیدن چند نفس عمیق سوالات را اول مرور کنند ودرپاسخ دادن عجله نکنند یعنی ازآسان ترین سوالات شروع به پاسخ دادن کنند واگر پاسخ سوالی را نمی دانند به سراغ سوال بعدی بروند و وقت خود را تلف نکنند.
وی یکی از راهکارهای کاهش اضطراب شب امتحان را مشارکت معلمان، والدین و خواست و اراده خود دانش آموزان بیان کرد وافزود: مطمئن باشید کسانی که زحمت کشیدند، نتیجه زحمات خود را باکسب موفقیت نظاره خواهند کرد.این روانشناس رمزموفقیت را نگرش مثبت فرد به خود عنوان کرد و یادآورشد: هیچ گاه به خاطر عملکرد قبلی خود را سرزنش نکنید به نکات مثبت وموفقیت های خود توجه کنید وبه خود بگویید با تلاش و برنامه ریزی و جدیت می توان نتیجه مناسبی را کسب کرد.
هدف سازی راه برون رفت از استرس

معصومه قدیری دیگرروانشناس البرزی دراین زمینه بیان داشت: برنامه ریزی و هدف سازی یک راهکار برای برون رفت از اضطراب آزمون است که دانش آموزان و والدین باید به آن توجه کنند.وی اظهارداشت: یکی از بهترین عواملی که استرس را در وجود افراد کنترل می کند برنامه ریزی و هدف سازی است یعنی اهداف قابل اندازه گیری و قابل دستیابی برای خود انتخاب کنند و به تناسب آن هدف، برنامه ریزی مطالعاتی داشته باشند. باید به بازه های مطالعاتی آزمون در حداکثری ترین زمان ممکن ما بین ۴۰ تا ۷۰ دقیقه توجه کرد یعنی تحت هیچ شرایطی بیشتر از ۷۰ دقیقه پای درس نشینند و حدفاصل هفتاد دقیقه اول تا بازه مطالعاتی بعدی را ۱۵ دقیقه استراحت کنند.درزمان استراحت هم علاوه براینکه رفتارهای حسی حرکتی انجام می دهند تا گردش خود بالا بیاید، خوردن نوشیدنی با چیزهای شیرین را فراموش نکنند.قدیری با اشاره به اینکه دانش آموزان درس ها را یکی درمیان تخصصی و عمومی بخوانند، اضافه کرد: یکی ازاشکالات مهم دانش آموزان درمقوله آزمون، این است که شب امتحان یکسره درسی که فردا امتحان دارند را می خوانند که این موضوع در بازه اول خوب پیش می رود اما بازه های بعدی کیفیت پایین می آید چون آن قسمتی از مغز که معطوف به یادگیری آن درس است خسته شده است و باید به قسمت دیگر مغز که مربوط به درس عمومی است پرداخته شود یا چند لغت انگلیسی حفظ شود.وی ادامه داد: همیشه در امتحان ها ازآخرین درسی که فراگرفته اند به اول کتاب بخوانند، چون بارم اصلی امتحان ها درس های وسط کتاب است که مهمترین درس ها هم است.وی عنوان کرد: لازم است دانش آموزان قبل ازدرس خواندن حتما چند نمونه سوال کار کنند این کار به شدت اضطراب آزمون را کاهش می دهد زیرا از نظرعلمی هم ثابت شده یکی از بزرگترین دلایل اضطراب مبهم سازی منبع مطالعه است یعنی دانش آموز می خواهد درس بخواند اما نمی داند کجا مهم تر است.وی تاکید کرد: درسبد غذایی دانش آموزان باید ازسبزیجات استفاده شود چون از نظرعلمی ثابت شده که سبزیجات درایام امتحان هم به توانمندی علمی بچه ها کمک می کند وهم توانمندی روانشناختی آنان را بالا می برد واسترس را کم می کند.
عادت ها و فواید مطالعه

خدیجه نوروزی دیگر روانشناس و مشاورتحصیلی مدارس البرزگفت: بسیاری ازدانش آموزان دلیل عدم توانایی خود درپاسخ به سوالات معلمشان را در کلاس درس به هوش و مسائل ژنتیکی نسبت می‌دهند در حالی که این باور درست نیست.وی افزود: دانش آموزان برای موفق شدن دردوران تحصیل به خصوص درایام امتحانات باید به عادت‌های مطالعه توجه کنند. دانش آموزان موفق همواره از یک برنامه منجسم برای مطالعه خود استفاده می‌کنند چون می‌دانند برنامه ریزی برای مطالعه درس‌ها مانند ساختن یک پازل است که باید با دقت و تمرکز انجام شود. داشتن برنامه برای مطالعه در کنار داشتن تمرکز موجب ایجاد انگیزه و کاهش استرس در هنگام مطالعه می‌شود.این روانشناس ازبرنامه ریزی برای استراحت به عنوان یک عادت مثبت دردانش آموزان نام برد و اضافه کرد: بسیاری از دانش آموزان فکر می‌کنند با ساعت‌ها مطالعه بدون وقفه می‌توانند در آن درس موفق شوند.وی با اشاره به اینکه ذهن انسان پس از یک مطالعه فشرده به ۱۵ تا ۲۰ دقیقه استراحت نیازدارد، یادآورشد: یادداشت برداری مطالب، به اندازه کافی خوابیدن، پرسیدن سوالات، آموختن از اشتباهات و خود را در شرایط واقعی سنجیدن از دیگر عادت های دانش آموزان موفق است.نوروزی تصریح کرد: روش صحیح مطالعه برای دانش آموزان فایده هایی چون کاهش زمان مطالعه، افزایش میزان یادگیری، تثبیت مطالب آموخته شده و یادآوری آسان مطالب آموخته‌شده را به همراه دارد.وی اضافه کرد: مطالعه کردن بدون برنامه، چیزی جز سردرگمی و آشفته کردن ذهن به همراه ندارد لذا داشتن برنامه‌ی صحیح باعث مدیریت زمان شده و انرژی کمتری مصرف می‌شود.وی برنامه ریزی برای درس خواندن به ویژه در ماه مبارک رمضان را ضروری دانست و افزود: یادداشت برداری در درس خواندن بسیار مفید است زیرا موجب تثبیت شدن مطالب خوانده شده در ذهن می‌شود.این روانشناس عنوان کرد: برای پیشگیری ازخستگی زود رس درایام امتحانات باید برای مطالعه مفید برنامه داشت تا از تمرکز ذهنی درهنگام خواندن برخوردار شویم و به مدیریت زمان درمطالعه صحیح درس‌ها اهمیت دهیم.وی تاکید کرد: دانش آموزان باید برای مطالعه کردن مکان ثابت و بدون سر و صدا و رفت و آمد را انتخاب کنند چون این انتخاب حذف عوامل حواس پرتی و افزایش دقت درمطالعه را در پی دارد.