پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

مدیریت منابع آبی به ویژه آب های زیرزمینی در استان البرز همواره یکی از چالش های اساسی این استان تازه تاسیس بوده زیرا فعالیت بیش از 12 هزار حلقه چاه غیرمجاز باعث تهی شدن مخازن آب و نفوذناپذیری خاک شده و منابع آبی استان را مورد تهدید قرار داده است.
فعالیت بیش از 12 هزار حلقه چاه غیرمجاز در استان البرز ظرفیت آب 372 حلقه چاه مجاز در مدار بهره برداری استان را 7 درصد کاهش داده است. این مشکل تنها مختص البرز نیست و نیاز به تدبیری برای سراسر کشور دارد زیرا وجود 300 هزار حلقه چاه غیرمجاز در کشور تهدیدی جدی برای منابع آب زیرزمینی محسوب می شود. مشاور وزیر نیرو و مدیرعامل شرکت مادر تخصصی مدیریت منابع آب ایران نیز در این باره گفت که 20 هزار حلقه چاه غیرمجاز در کشور در سال جاری مسدود می شود. محمد حاج رسولی ها در نشستی تخصصی در کرج افزود:‌ اکنون 500 هزار حلقه چاه مجاز و 300 هزار حلقه چاه غیرمجاز در کشور داریم. وی ادامه داد: چاه های غیرمجاز نیر به دو دسته چاه عمیق و کم عمق که در حاشیه رودخانه ها هستند،تقسیم می شوند. حاج رسولی ها گفت: ظرفیت برداشت از منابع آب زمینی 48 میلیارد مترمکعب است که اکنون شش میلیارد اضافه برداشت داریم. این مسئول گفت: با نصب ابرازهای اندازه گیری گام های موثری در طرح احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیر زمینی برداشته شده است.
وی خاطرنشان کرد: طرح احیاء و تعادل بخشی منابع آب زیر زمینی در البرز آغاز شده و در سایر استان ها نیز به اجرا در می آید که هرچه زودتر انتظارمی رود اجرایی شود. حاج رسولی ها اضافه کرد: برای مدیریت این موضوع درکشور حدود 609 محدوده مطالعاتی دشت داریم که در 84 دشت کشور که بحرانی ترین هستند، به صورت پایلوت اجرا می کنیم. اما در استان البرز هزاران چاه غیرمجاز در ویلاها و برخی از اراضی کشاورزی که هر روز تعداد آنها افزایش نیز می یابد، البرز با نزدیک به 3 میلیون نفر جمعیت را به سمت خشکسالی هدایت می کند و در صورت تعلل در برخورد با آنها در فصل گرما و مصرف بالای آب مشکلات جدی را برای البرزی ها ایجاد می کند. به گفته مسئولان استان البرز به دلیل ضعف منابع آب زیرزمینی البرز عمق چاه ها برای دسترسی به آب که 15 سال پیش 100 تا 120 متر بوده، اکنون به 250متر رسیده است. همه کارشناسان اذعان دارند که تنها راه غلبه بر این مشکل کنترل برداشت از چاه های کشاورزی، مسدود کردن چاه های غیرمجاز و ترغیب کشاورزان به تغییر شیوه های آبیاری است.
یکی از موضوعات مهم و اساسی استان البرز که بایستی کار بیشتری بر روی آن صورت بگیرد، موضوع آب است و مردم این استان امیدوارند که مسئولان بتوانند با تدابیری نظیر تشکیل اتاق فکر و جدیت در برخورد با چالش های مدیریت منابع آبی در جهت رفع مشکلات گام بردارند. امروز بیش از هر زمان دیگر زمینه مدیریت بهینه منابع آبی فراهم است و بخش ها و دستگاه های مختلف نسبت به وظایف خود در این حوزه آگاه بوده و مصمم هستند که با مدیریت بهینه منابع آبی، تنش آبی در استان را مهار کنند. سید حمید طهائی استاندار البرز معتقد است که باید با حضور دستگاه های امنیتی، سیاسی و دستگاه های متولی فکری اساسی برای چاه های غیرمجاز داشت. راه کارهای لازم عنوان شود و تیم های کارشناسی که از افراد قوی و کاربلد تشکیل می شوند، این معضل را پیگیری کنند. احمد فاضلیان رئیس کل دادگستری استان البرز نیز تاکید دارد که باید تدابیری اتخاذ شود که با تشدید برخورد، خسارت وارد بر منابع آبی و هزینه انسداد از کسانی که اقدام به حفر چاه‌های غیرمجاز می‌کنند، اخذ شود. وی خاطرنشان می کند که شرایط، بحرانی و نگران کننده است؛ با کمبود و آلودگی منابع آب که ناشی از فعالیت‌های انسانی است صلح جهانی در سال‌های آینده در معرض تهدید قرار دارد. حاجی رضا شاکرمی دادستان کرج نیز با اشاره به موانع قانونی مقابله با حفر چاه‌های غیرمجاز می گوید: قانون توزیع عادلانه آب از جمله این قوانین است که البته مجازات‌های تعریف شده در آن به دلیل سبک بودن، پیشگیرانه نیست و در اغلب موارد از صلاحیت دادسرا خارج است؛ اما بر اساس قانون و آیین‌نامه‌های مربوطه، وزارت نیرو می‌تواند با همکاری نیروی انتظامی بدون نیاز به دستور قضایی، اقدام به انسداد چاه‌های غیرمجاز بکند. شاکرمی افزود: دادستان‌ مرکز استان و دادستان‌های شهرستان‌ها با وسواس و جدیت لازم، موضوع حفر چاه‌های غیرمجاز و انسداد آن‌ها را پیگیر هستند و شعبه ویژه 4 بازپرسی در کرج برای پیگیری حفر چاه‌های غیرمجاز تشکیل شده است و قضات، در راستای اجرای مواد 22 و 46 قانون آیین دادرسی کیفری می‌توانند به عنوان مقام تعقیب و کشف جرم، دستورات مقتضی را صادر کنند. فاضلیان رئیس کل دادگستری استان البرز معتقد است که خلا قانونی برای دفاع و صیانت از منابع آبی و زیرزمینی کشور وجود ندارد، هرچند برخی قوانین مثل قانون تعیین تکلیف چاه‌های فاقد پروانه خلا قانونی داشتند و زمینه را برای حفر چاه‌های غیرمجاز ایجاد کرد ولی سایر قوانین، زمینه را برای برخورد فراهم کرده است. فاضلیان با اشاره به فعالیت شعبه ویژه برای پیگیری خسارت به منابع طبیعی و آب، گفت: دستگاه قضایی استان، در حوزه تملک نیز با حفظ حقوق مردم، آمادگی دارد هماهنگی لازم را داشته باشد. شاکرمی دادستان عمومی و انقلاب کرج نیز گفت که بر اساس قانون و آیین‌نامه‌های مربوطه، وزارت نیرو می‌تواند با همکاری نیروی انتظامی بدون نیاز به دستور قضایی، اقدام به انسداد چاه‌های غیرمجاز کند.
**تدبیر البرز برای مهار چالش
استاندار البرز کنتورگذاری و هوشمندسازی را چاره مقابله با چاه های غیرمجاز دانست و آن را ابزار برای کنترل چاه ها عنوان کرد. سید حمید طهائی آب منطقه ای استان متولی سر و سامان دادن به این چاه ها و بستن آنها است. وی ادامه داد: جهاد کشاروزی نیز باید برای حفظ باغات استان تعصب و جدیت داشته باشد و صرفه جویی و بالا بردن استاندارد مصرف دو مولفه اساسی در برنامه های عملیاتی دو سازمان مذکور است. طهائی با اشاره به نقش موثر شرکت های دانش بنیان در برنامه های اقتصاد مقاومتی ویژه آب منطقه ای، گفت: باید در قالب کارگروه ها از دانشگاه ها و پارک های علم و فناوری در کنار شرکت های دانش بنیان برای اجرای طرح های عملیاتی استفاده کرد. وی افزود: رودخانه موجودی زنده و در حال حرکت است، بنابراین ساماندهی و مدیریت آن نیز لازم است، از این رو وظیفه ساماندهی رودخانه ها را به امور آب منطقه ای واگذار خواهیم کرد.