پایگاه خبری و تحلیلی سپیدار آنلاین

رئیس پلیس فتای استان البرز می‌گوید: وجود بیش از ۴۵ میلیون کاربر در فضای مجازی، فرصت و بستر مناسبی برای مجرمانی است که سعی دارند در این فضا با توجه به عدم آگاهی خیل عظیم کاربران نسبت به فریب و سوء استفاده آن‌ها اقدام کنند.
جرائم سایبری در استان البرز جزء جرائمی است که شاکیان زیادی دارد. جرائمی که وظیفه برخورد با آن‌ها برعهده پلیس فتا گذاشته شده است. پلیسی که فرمانده آن در البرز می‌گوید: با توجه به وظایف پلیس فتا در راستای رصد سایت‌ها، این امر به منظور جرم‌یابی آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. سرهنگ یزدان نیکنام رئیس پلیس فتای البرز با اشاره به اینکه نداشتن اطلاعات کافی درباره فرصت و تهدیدهای این فضا سبب می‌شود کاربران هر لحظه در معرض سوء قصد افراد سودجو قرار بگیرند، می‌گوید: هدف تشکیل پلیس فتا ایجاد نظم، امنیت و بستری مناسب برای کاربران و ایجاد فضایی ناامن برای مجرمانی است که قصد دارند در این فضا به فریب اشخاص بپردازند.
جناب سرهنگ! توضیحاتی از نحوه فریب‌خوردن اشخاص در فضای مجازی و سایبری در اختیار خوانندگان ما قرار دهید؟
نیکنام: بی‌هویتی و نداشتن تصویری واقعی در فضای مجازی این قابلیت را برای مجرمان فراهم کرده که فرصت و قدرت عمل بیشتری برای سوء استفاده از کاربران اینترنتی داشته باشند. چرا که وقتی با شخصی به صورت رو در رو صحبت می کنیم خیلی از مسائل مشخص و برآورد می‌شود. اما برقراری ارتباط در فضای مجازی سبب می شود اهداف افراد مشخص نشود و فرد مجرم به راحتی خود و اهدافش را به کاربر ناآگاه القاء کند.
علت اصلی اینکه بسیاری از کاربران به راحتی فریب این دسته از مجرمین را می‌خورند، چیست؟
نیکنام: علی‌رغم اینکه رسانه‌های جمعی اقدامات خوبی درباره آگاه‌سازی خطرات فضای مجازی و آسیب‌های ناشی از این فضا انجام داده‌اند اما متاسفانه گوش شنوایی در جامعه وجود ندارد و مردم بر این باور هستند که این دسته از اتفاقات و مشکلات تنها برای اقشار خاصی رخ می‌دهد؛ در صورتی که به دلیل نهادینه شدن بستر اینترنت و فضای مجازی در بین تمامی اقشار جامعه و عدم آگاهی نسبت به خطرات و تهدید‌های این فضا، این دسته از مشکلات ممکن است برای هر فرد ناآگاهی به وجود آید.
می‌توانید چند نمونه از پروندهای حوزه پلیس فتا را برای خوانندگان ما تشریح کنید که اشخاص در آن‌ها خیلی راحت مورد سوء قصد و فریب قرار گرفته باشند؟
نیکنام: برخی از اتفاقات رخ داده به قدری ساده و پیش پا افتاده است که هیچ فردی گمان نمی‌کند که این مسائل ممکن است روزی برای خود یا اطرافیان آن‌ها به وجود آید اما هنگامی که شخص در آن فضا قرار می‌گیرد به دلیل نداشتن اطلاعات و آگاهی لازم نسبت به فضای سایبری به راحتی فریب می‌خورد که در ادامه به تشریح چند پرونده در این باره می‌پردازم.
اگر جرائم حوزه فضای سایبری در استان البرز اولویت بندی شود کدام دسته از جرائم در رتبه نخست قرار می‌گیرند؟
نیکنام: اگر مبحث جرم در فضای مجازی اولویت‌بندی شود، "برداشت از حساب" در اولویت اول این جرائم قرار دارد که در استان البرز نیز رتبه اول این جرائم به برداشت حساب مرتبط می‌شود چرا که بیشترین حجم پرونده‌های استان البرز را برداشت از حساب تشکیل می‌دهد.
روش‌های کلاهبرداران اینترنتی برای برداشت از حساب به چه صورت است؟
نیکنام: در صورتی که اصول حفاظتی برای استفاده از خدمات الکترونیک و اینترنتی صورت نگرفته باشد این کلاهبرداری‌ها معمولا از طریق سایت‌های فیشینگ، دستگاه خودپرداز و انتقال وجه از طریق اینترنت رخ می‌دهد.
اکثر پرونده‌هایی که در استان وجود دارد به چه صورتی است؟
نیکنام: چند وقت پیش بخشی از کلاهبرداری‌های سایبری به گونه‌ای بود که مجرمان با برقراری تماس خود را تحت عنوان افراد دولتی به مراکز مختلف نظیر آهن‌فروشی‌ها و بنگاه‌های بزرگ اقتصادی به منظور عقد قرارداد معرفی می‌کردند و برای اینکه فرد را فریب دهند اینگونه مطرح می‌کردند که شما را به عنوان امین و مورد اعتماد به ما معرفی کردند و آماده عقد قرارداد و ایجاد رابطه کاری با شما هستیم و در قبال کار انجام شده توسط شما برای ایجاد اطمینان بیشتر بین طرفین حاضریم مبلغی را به عنوان پیش‌پرداخت به حساب شما واریز کنیم.
واکنش بنگاه‌های اقتصادی به این پیشنهاد اغوا کننده چه بود؟
نیکنام: این افراد بلافاصله خود را به دستگاه خودپرداز می‌رسانند و پس از وارد کردن رمز و تغییر منوی زبان انگلیسی بنا به درخواست مجرمان و به دلیل عدم آگاهی، کلیه اطلاعات حساب خود را در اختیار آن‌ها قرار داده و آن اشخاص اقدام به برداشت از حساب شخص فریب‌خورده ‌می‌کردند. البته در برخی موارد منوی دستگاه‌های خودپرداز فارسی بوده اما چون افراد زیادی در صف عابر بانک قرار داشتند و از طرفی نداشتن نور کافی در صفحه خودپرداز همچنین وجود سرو صدای فراوان در اطراف سبب می‌شد فرد بی‌اراده برای تسریع در انجام عملیات، به مجرمان برای خالی کردن حساب خود کمک کند.
افرادی که به این راحتی مورد سوء قصد قرار می‌گرفتند اغلب بیسواد یا کم‌سواد بودند؟
نیکنام: خیر؛ این دسته از مسائل به قشر خاصی از جامعه اختصاص ندارد بلکه در برخی از پرونده‌ها افراد فریب‌خورده را جامعه پزشکان که افراد تحصیلکرده و باسوادی هستند تشکیل می‌دهد به نحوی که چندی پیش در یکی از پرونده‌های برداشت از حساب که جامعه پزشکان مدنظر مجرمان بود، اشخاص به این طریق که با برقراری تماس با پزشکان و اینکه شما را به عنوان پزشک معتمد برای گروه خاصی به ما معرفی کرده‌اند، آن‌ها را تطمیع کرده و طبق روال قبلی که توضیح دادم به پای دستگاه خودپرداز می‌کشاندند و نسبت به خالی کردن حساب پزشک فریب‌خورده اقدام می‌کردند. در برخی موارد شخص به حدی ساده فریب می‌خورد که از طرح شکایت خجالت می‌کشد.
درصحبت‌های خود به یک روش کلاهبرداری از طریق سایت‌های "فیشینگ" اشاره کردید دراین باره توضیح می‌دهید؟ اصطلاح "فیشینگ" به چه معنی است؟
نیکنام: سایت‌های" فیشینگ" اصطلاحی است که به عنوان "ماهی‌گیری" در فضای مجازی مطرح می‌شود به نحوی که مجرم برای بدست آوردن طعمه قلاب می‌اندازد تا ببیند چه کسی به قلاب می‌افتد و از این طعمه استفاده می‌کند، این طعمه می‌تواند هر شخصی باشد در واقع کسی فریب این طعمه را می‌خورد که دقت کافی و آگاهی لازم را نداشته باشد.
در رابطه با سایت‌های فیشینگ بیشتر توضیح بدید.
نیکنام: در واقع سایت‌های فیشینگ سایت‌های جعلی محسوب‌ می شوند؛ امروزه کاربران زیادی برای انجام برخی عملیات نظیر خرید شارژ، پرداخت قبض و شهریه همچنین انتقال وجه به روش اینترنتی عمل می‌کنند به نحوی که برای انجام هر کدام از این موارد با بازکردن درگاه بانک مورد نظر بدون در نظر گرفتن مسائل امنیتی، مورد سوء قصد و برداشت از حساب توسط مجرمان سایبری قرار می‌گیرند. در این موارد بعد از بازشدن درگاه بانک با توجه به اینکه این درگاه جعلی دقیقا شبیه نمونه اصلی است فرد ناآگاه که متوجه تقلبی بودن سایت نشده با وارد کردن اطلاعات حساب، شماره کارت، رمز دوم و cvv2 این امکان را برای مجرمان فراهم می‌کند که دسترسی کامل به حساب شخص داشته باشند و زمانی که اطلاعات مورد نیاز وارد و به تایید می‌رسد بدون انجام هیچ تراکنشی مبنی بر انجام عملیات در نهایت فرد از انجام عملیات مورد نظر خود منصرف می‌شود، غافل از اینکه اطلاعات حساب خود را ناخواسته به دست مجرمان و سارقان داده است.
کاربران اینترنتی چطور می‌توانند متوجه جعلی و تقلبی بودن سایت شوند؟
نیکنام: در نواری که معمولا آدرس اینترنتی بانک‌ها ثبت می‌شود وجود عبارت"https " و " s" انتهای این عبارت مختص بانک‌ها و بیانگر اصلی بودن صفحه و نشانه امنیت بالای درگاه بانک است که هزینه زیادی برای ایجاد این امنیت پرداخت شده است. از طرفی در برخی موارد علامت "قفل" در کنار این آدرس اینترنتی وجود دارد که این علامت نیز نشان‌دهنده تأمین فضای امنیتی آن سایت و صفحه اینترنتی است. همچنین وجود "صفحه کیبورد" و کد امنیتی که در صورت اشتباه وارد کردن رمز از طریق سایت مورد نظر به کاربر ارائه می‌شود از موارد امنیتی است. در صورت تقلبی بودن سایت و درگاه بانک مورد نظر، کد امنیتی بدون هیچ تغییری در حروف به فرد داده می‌شود در غیر اینصورت و با در نظرگرفتن نکات امنیتی، کاربران می‌توانند با اطمینان خاطر نسبت به انجام عملیات بانکی خود به صورت اینترنتی اقدام کنند.
اگر صفحه فیشینگ به صورت کاملا حرفه‌ای طراحی شده باشد در این حال کاربران باید برای تشخیص سایت جعلی چه اقداماتی انجام دهند؟
نیکنام: در اینصورت کاربر می‌تواند برای انجام عملیات مورد نیاز برای بار نخست اطلاعات و یا رمز مورد نظر را عمدا اشتباه وارد کند؛ اگر سایت متصل به بانک باشد پیغامی مبنی بر اینکه "پسوردی که وارد کرده‌اید اشتباه است" از طریق سرور بانک به شما ارائه می‌شود، این بدین معنی است که سرور امنیتی توانسته رمز وارد شده اشتباه شما را تشخیص دهد؛ در غیر اینصورت به دلیل اینکه در سایت‌های جعلی و تقلبی سروری برای تشخیص اطلاعات صحیح وجود ندارد و قادر به تجزیه و تحلیل اطلاعات شما نیست، به راحتی می‌توان متوجه جعلی یا اصلی بودن سایت شد. کاربران باید به این نکته توجه داشته باشند که تعداد سایت‌های فیشینگ افزایش یافته و منبع درآمدی برای افراد مجرم و سودجو شده است. در گذشته سارقان و مجرمان برای دزدی خود را به زحمت می‌انداختند و از دیوار مردم بالا می‌رفتند و با کلی استرس و ترس از پلیس، اموال سرقتی خود را به یک سوم قیمت به مال‌خر می‌فروختند اما با پیشرفت تکنولوژی سارقان سایبری بدون هیچ زحمتی مبالغ هنگفتی را در فضای مجازی از آن خود می‌کنند.
درباره پیامک‌هایی که از راه‌های مختلف سعی در فریب و برداشت از حساب افراد را دارند پلیس فتا چه اقداماتی داشته است؟
نیکنام: بخش دیگری که در مبحث برداشت از حساب برای پلیس فتا اهمیت دارد مقوله پیامک‌هایی است که با عناوین مختلف سعی بر این دارند که به گونه‌ای از نظر عاطفی ذهن مخاطب را درگیر یا تطمیع مالی کند. این پیامک‌ها با عناوین مختلف نظیر "برنده شدن در جایزه" و "کمک به عتبات" سعی در فریب افراد دارد. حالا شاید همه افراد جامعه فریب این گونه از پیامک‌ها را نخورند اما اگر از هر هزار پیامک تنها یک نفر فریب بخورد طعمه‌ خوبی برای مجرمان و سارقین محسوب می‌شود. نحوه فریب افراد به این ترتیب است که پیامکی مبنی بر اینکه شما در مسابقه برنده شده‌اید و برای دریافت جایزه خود اطلاعات و مشخصات مورد نیاز مانند کد ملی و آدرس محل زندگی خود را ارسال کنید،به فرد داده می‌شود؛ بعد از تایید شدن این پیامک و ارسال مشخصات توسط شخص فریب خورده در مرحله بعد در تماسی با فرد فریب خورده این موضوع مطرح می‌شود که "ارسال بسته جایزه برای ما مقدور نیست و هزینه آن به صورت نقدی به حساب شما منظور می شود" و بعد از گرفتن اطلاعات مورد نظر مانند شماره حساب و رمز دوم به راحتی حساب شخص خالی می‌شود.
مواردی دیگر در مبحث برداشت ازحساب رخ داده که نیاز باشد خوانندگان ما در جریان آن قرار بگیرند؟
نیکنام: در بخش دیگر جرائم سایبری حوزه برداشت از حساب می‌توان به تبلیغات گسترده ماهواره که به شکل مسابقه زیرنویس می‌شود اشاره کرد، در این بخش پس از طرح سوالات سطحی و خنده‌دار از تماشاگران درخواست می‌شود پاسخ صحیحی را ارسال کنند. در این مواقع ارسال پاسخ صحیح یا غلط مهم نیست؛ بلکه تنها کافی است پیامکی به آن سامانه پیامک ارسال شود تا چند روز بعد در یک تماس تلفنی به تماشاگر مژده برنده شدن و پیغامی مبنی بر اینکه که شما در مسابقه ماهواره‌ای برنده شده‌اید و تنها با پرداخت هزینه پست جایزه ارزنده به درب منزل شما ارسال می‌شود، داده می‌شود؛ فرد فریب‌خورده هم مبالغ ناچیزی که اغلب 30 تا 40 هزار تومان است به حساب مورد نظر واریز می‌کند، اما بعد از یک مدت مشخص می‌شود خبری از جایزه نیست.در اینگونه سرقت‌‌ها که به صورت جزئی ولی در گستره وسیع انجام می‌شود اشخاص فریب‌خورده برای دریافت مبالغ کم خود راضی نمی‌شوند وقتی برای شکایت بگذارند و از این کار منصرف می‌شوند. معمولا در این دسته کلاهبرداری‌ها شاید مبالغ کم باشد اما گسترده بودن جامعه هدف سبب می‌شود مبالغ هنگفتی جمع ‌آوری شود. در گذشته مواردی نظیر این امر شناسایی شد و شخص متهم اعتراف کرد که ماهانه 100 تا 150 میلیون تومان از این طریق به حساب وی واریز می‌شد. حتی در مواردی برخی از این افراد بسته‌های جایزه حاوی "بخارپز" و "اتوی مو" را برای برندگان در قبال دریافت هزینه 30 هزار تومانی پست ارسال می‌کردند با این تفاوت که قیمت کلی آن‌ لوازم به کمتر از 10هزار تومان می‌رسید، در این نمونه شخص مجرم برای اینکه برای مرجع قضایی توجیه داشته باشد "اتو مویی" که بیشتر شبیه اسباب‌بازی بود و "کاسه توری"که از آن به عنوان بخارپز استفاده می‌کرد را به عنوان جوایز خود قرار داده بود و اینگونه به‌دنبال تبرئه خود بود که من نوع، جنس و اندازه جوایز را مطرح نکرده بودم.
تعداد کاربران اینترنتی در البرز چقدر است؟ و اینکه استان البرز در بخش جرائم سایبری در کشور چه جایگاهی را به خود اختصاص داده است؟
نیکنام: آمار کاربران استان را دقیق نمی‌توانم بگویم اما درباره بخش دوم سوال شما به جرأت می‌توان گفت استان البرز متاسفانه به دلیل وقوع پرونده‌هایی که در فضای مجازی دارد و طبق آنالیزی که از پرونده‌‌های جرائم سایبری در سطح کشور به وقوع پیوسته جزء 7 استان نخست در بین جرائم سایبری است؛ با این تفاوت که بیش از 90 درصد پرونده‌های مربوط به این حوزه در استان منجر به کشف شده است که این آمار بیانگر توانمندی پلیس فتا در سطح استان البرز است چرا که پلیس فتا البرز با داشتن کارشناسانی با مدارک عالی به صورت کاملا تخصصی عمل می‌کند. همچنین باید به این نکته توجه داشت که پلیس فتای مرکز و ناجا با آموزش‌دادن افراد متخصص در حوزه‌های خاص فضاهای مجازی و سایبری افراد را در اختیار شهرستان قرارمی‌دهد به همین سبب می‌توان گفت کشف پرونده‌ها نشان‌دهنده قابلیت پلیس فتا است.
پرونده‌های هتک حیثیت در فضای‌ مجازی در استان البرز به چه نحوی است و در چه جایگاهی قرار دارد؟
نیکنام: بخش دیگر پرونده‌های ما به هتک حیثیت و انتشار عکس‌های خصوصی باز می‌گردد که در البرز رتبه دوم جرائم سایبری را به خود اختصاص داده است؛ متاسفانه علی‌رغم توصیه‌های صورت‌گرفته عکس‌های خصوصی افراد به وفور در فضای مجازی و اینترنت دیده می‌شود. در واقع اولویت اول پرونده‌های جرائم سایبری البرز را برداشت ازحساب، اولویت دوم "پرونده‌های هتک حیثیت" و سوم "کلاهبرداری" تشکیل می‌دهد.
دربخش پرونده‌های هتک حیثیت چه مواردی باید توسط کاربران مراعات شود؟
نیکنام: درباره مسائل هتک حیثیت بخشی از موارد به سهل‌انگاری کاربران بازمی‌گردد اینکه به راحتی عکس و فیلم‌های خصوصی خود را با ژست‌های مختلف در فضای مجازی نظیر فیسبوک بارگذاری می‌کنند، این عامل سبب می‌شود افراد سودجو با سوءاستفاده از این عکس و فیلم‌ها مشکلات فراوانی را برای اشخاص به وجود آورند. این اتفاق اغلب برای افرادی می‌افتد که عکس‌شان جذابیت غیراخلاقی داشته باشد در صورتی که هیچ یکی از این خطرات افرادی را که در حیطه شرع و قانون حرکت می‌کنند تهدید نمی‌کند.
استفاده غیراخلاقی از عکس فرد ناآگاه نسبت به این مسائل که بدون در نظرگرفتن مسائل شرعی و قانونی عکس خود را در صفحه‌های اجتماعی و اینترنتی قرار داده است با درج مطالب و عناوینی نظیر "شارژ بدهید ارتباط بگیرید" توسط اشخاص سودجو رخ داده است. همچنین باید یادآور شوم کاربران، عکس‌های شخصی خود را در گوشی‌های خود نگهداری نکنند چراکه عدم توجه به این امر زمینه سوءاستفاده توسط افراد سودجو را به راحتی فراهم می‌کند و باید همیشه این مطلب را بخاطر داشت عکسی که در فضای مجازی منتشر شود قابل دسترسی برای همه است. در انتقام‌جویی‌هایی که در فضای مجازی صورت می‌گیرد متاسفانه برخی عکس‌ها تنها به دلیل کینه‌ورزی و دشمنی که برخی با یکدیگر دارند در صفحات مجازی قرار داده می‌شود و مطالبی زیر آن بارگذاری می‌کنند که تبعات مثبتی برای اشخاص ندارد.
در پرونده‌ها آیا موردی بوده که منجر به تجاوز به عنف شود؟
نیکنام: پرونده‌هایی از این قبیل داشتیم به صورتی که فردی تحصیلکرده با قرار گرفتن در این فضا به دلیل عدم شناخت فرد و بی‌هویتی وی به راحتی فریب فرد را خورده و باقی قضایا رخ داده است. همچنین عکس و فیلم‌هایی که از برخی روابط گرفته می‌شود برگ برنده‌ای برای مجرمین و افراد سودجو است که شخص فریب خورده را تحت فشار قرار دهند که خوشبختانه در اکثر مواقع فرد مجرم دستگیر شده است.
در استان البرز شعبه‌ای مختص رسیدگی به جرائم سایبری داریم؟
نیکنام: بله در مرکز استان شعبه 7 بازپرسی دادسرای ناحیه یک ویژه جرائم سایبری است که این امر سبب تسهیل در امور رسیدگی به جرائم سایبری می‌شود.
در مدت زمان حضورتان در استان البرز بیشترین مبلغی که از حساب برداشت شده چه میزان است؟ در یک پرونده چه میزان بوده؟
نیکنام: در پرونده‌های کلاهبرداری مبالغ بالای 150 میلیون تومان برداشت از حساب در استان البرز صورت گرفته است.
آیا در سطح استان البرز وبلاگ و سایت‌های غیراخلاقی فعالیت داشته‌اند؟
نیکنام: در این باره باید گفت برخی افراد از روی ناآگاهی، سرگرمی و بالا بردن تیراژ بازدیدکنندگان خود از این قبیل اقدامات را انجام می‌دهند اما در هر صورت پیگیری این دسته از وبلاگ‌ها و صفحات مجازی غیراخلاقی که سبب انحراف جوانان می‌شوند در دستور کار پلیس فتا قرار دارد.
عملیات دستگیری افراد مجرم در این فضا توسط پلیس فتا صورت می‌گیرد؟
نیکنام: بله؛ بخش‌های مختلفی نظیر اداره عملیات، اطلاع‌رسانی، آزمایشگاه دیجیتال و پیشگیری در پلیس فتا وجود دارد که کار عملیاتی و دستگیری مجرمان و متهمان توسط اداره عملیات انجام می‌شود.
فعالیت سایت‌های شریط بندی در استان به چه نحوی است؟
نیکنام: فعالیت این دسته افراد در فضای مجازی تحت عنوان شرط‌بندی فوتبال بسیار زیاد مشاهده شده است که رصد آنها در دستور کار پلیس فتا قرار دارد.
درکافی‌نت‌های سطح شهر دیده می‌شود که به راحتی ثبت نام لاتاری انجام می‌شود آیا انجام این کار بلامانع است؟
نیکنام: برخورد با این دسته از افراد از مواردی است که به عهده پلیس فتا است که در صورت مشاهده برخورد جدی انجام می‌شود.



منبع:تسنیم